خزه و خزه نماها
خزه و خزه نماها پست ترین و ابتدایی ترین گیاهان خاکزی هستند که به صورت پوششی از گلابه های گیاهی محیط برکه ها، کرانه دیواری رودها و کف جنگلهای مرطوب را میپوشانند.
بدن انبوه و پر یاخته و شیوه تولید مثل جنسی و وابسته به آب خزه ها و خزه نماها، به علفهای دریایی شباهت دارد،ولی ساختار یاخته ای آنها مانند گیاهان فوق العاده تکامل یافته ای است که لایه ای برونی (روپوست) دارند که مانع از خشک شدن انها میشود. بیشتر خزه ها، خزه نماها و خویشاوندانشان، یعنی خزه های آب شیرین گیاهان کوچک و سبز رنگ هستند که در اقلیمهای گرم و مرطوب به سرعت رشد میکنند و بیشتر گونه های آنها هم بر تنه های درختان یا کف جنگلهای مناطق گرمسیری یافت می شوند.
خزه‌ها گیاهانی هستند که در مکانهای مرطوب و مردابی می‌رویند و نمونه‌هایی از آنها که در آبهای شور زندگی میکنند دیده شده است. تخته سنگها و تنه درختان در نواحی مرطوب و جنگلها پوشیده از یک قشر خزه است. گروهی ابتدایی از گیاهان را تشکیل می‌دهند که آثار سنگواره‌ای آنها در دوره دونین و کربونیفر مشاهده شده است. فاقد گل هستند که دستگاه رویشی آنها از ساقه و برگ تشکیل شده است.
دستگاه آوندی مشخصی در آنها دیده نمی‌شود و بجای ریشه کرکهای یک یا چند یاخته‌ای به نام ریزوئید عمل جذب مواد را برای آنها انجام می‌دهند.خزه‌ها چرخه زندگی مخصوص به خود را دارند که با چرخه زندگی گیاهان متعلق به شاخه‌های دیگر متفاوت است. در این گیاهان وجود گامتوفیت طولانی و بسر بردن اسپروفیت روی گامتوفیت یکی از ویژگیهای چرخه زندگی است.
رشد و تولید مثل:
خزه‌ها در بهار تولید مثل میکنند. ساقهٔ بلندی که کپسولی کوچک و بیضی شکل روی آن قرار دارد، از نوک هر شاخهٔ برگ دار می‌روید.
هاگ‌ها در درون این کپسول رشد میکنند و وقتی کپسول رسید، آزاد می‌شوند. حلقه‌های دندانه داری در محل اتصال کپسول و درپوش وجود دارد که، وقتی کپسول خشک میشود، به عقب خم میشود. هاگ‌ها بیرون می‌ریزند و باد آنها را جابجا می‌کند. اگر هاگ‌ها درجایی مرطوب قرار بگیرند، جوانه می‌زنند و گیاهان نخ مانندی پدیدمی‌آورند. هر یک از این گیاهان جوانه‌هایی تولید میکنند که بعداً رشد می‌کند و خزهٔ تازه‌ای پدیدمی‌آورد.
بعضی از خزه‌ها نر هستند و برخی دیگر ماده. برای لقاح وجود آب ضروری است. قطره‌های بارانی که روی خزه‌ها می‌ریزد اسپرم گیاه نر را آزاد می‌کند و آن را بین گیاهان ماده پخش می‌کند. پس از لقاح، کپسول‌های هاگ دار می‌رویند و این چرخه دوباره شروع میشود.
خزه ها: حدود 1400 گونه، شامل انواع خزه های گلابه ای( خزه لجنزار و سرشار از مواد غذایی) از جنس اسفاگنوم( کود گیاهی)
خزه نماها: 9000 گونه کهش کل آنها مسطح است. خزه های پر شاخ و برگ آب شیرین: حدود 100 گونه، که ظاهرا مثل خزه نماها هستند اما نوع پوشینه تولید کننده هاگ آنها متفاوت است.