ازدواج فرزندان آدم (ع)

• نویسنده: علامه طباطبايى
• تاریخ:
• منبع:
• گروه: بهداشت

 

گفتارى در كيفيت تناسل طبقه دوم از انسان(فرزندان بلا فصل آدم ع)
 

تناسل طبقه اول انسان، يعنى آدم و همسرش از راه ازدواج بوده است كه نتيجه‏ اش متولد شدن پسران و دخترانى و به عبارت ديگر خواهران و برادرانى گرديده است و در اين باره بحثى ‏نيست، بحث در اين است كه طبقه دوم بشر يعنى همين خواهران و برادران چگونه و با چه‏ كسى ازدواج كرده‏ اند؟ آيا ازدواج در بين خود آنان بوده و يا به طريقى ديگر صورت گرفته ‏است؟ از ظاهر اطلاق آيه شريفه زير كه مى‏ فرمايد:

"و بث منهما رجالا كثيرا و نساء..."

به‏ بيانى كه گذشت ‏بر مى ‏آيد كه در انتشار نسل بشر غير از آدم و همسرش هيچ كس ديگرى‏ دخالت نداشته، و نسل موجود بشر منتهى به اين دو تن بوده و بس، نه هيچ زنى از غير بشردخالت داشته، و نه هيچ مردى، چون قرآن كريم در انتشار اين نسل تنها آدم و حوا را مبدا دانسته، و اگر غير از آدم و حوا مردى يا زنى از غير بشر نيز دخالت مى‏ داشت، مى ‏فرمود: "و بث‏منهما و من غيرهما"، و يا عبارتى ديگر نظير اين را مى‏ آورد تا بفهماند كه غير از آدم و حوا موجودى ديگر نيز دخالت داشته و معلوم است كه منحصر بودن آدم و حوا در مبدايت انتشار نسل،اقتضا مى ‏كند كه در طبقه دوم ازدواج بين خواهر و برادر صورت گرفته باشد.

و اما اينكه چنين ازدواجى در اسلام حرام است و بطورى كه حكايت ‏شده در سايرشرايع نيز حرام و ممنوع بوده ضررى به اين نظريه نمى زند، براى اينكه تحريم حكمى است‏ تشريعى، كه تابع مصالح و مفاسد است، نه حكمى تكوينى(نظير مستى آوردن شراب) و غيرقابل تغيير، و زمام تشريع هم به دست‏ خداى سبحان است، او هر چه بخواهد مى‏ كند و هرحكمى بخواهد مى راند، چه مانعى دارد كه يك عمل را در روزى و روزگارى جايز و مباح ‏كند، و در روزگارى ديگر حرام نمايد، در روزى كه جز تجويزش چاره‏اى نيست تجويز كند ودر روزگارى ديگر كه اين ضرورت در كار نيست تحريم كند، ازدواج خواهر و برادر را در روزگارى كه‏ تجويزش باعث‏ شيوع فحشا و جريحه ‏دار شدن عفت عمومى نمى ‏شود تجويز كند و در روزگارى ديگر كه باعث اين محذور مى ‏شود تحريم كند.

خواهى گفت كه تجويز چنين ازدواجى هم مخالف با فطرت بشر و همچنين، مخالف با شرايع انبيا است كه آن نيز طبق فطرت است، همچنان كه خداى عز و جل فرموده:

"فاقم وجهك للدين حنيفا فطرت الله التى فطر الناس عليها لا تبديل لخلق الله ذلك الدين القيم" ⁽¹⁾

و حاصل مفاد آيه اين است كه شرايع الهى همه مطابق با فطرت است و دين پايدار هم دينى است‏ كه چنين باشد.

در پاسخ مى‏ گوئيم: اين سخن كه ازدواج خواهر و برادر منافى با فطرت باشد درست نيست و فطرت چنين ازدواجى را صرفا به خاطر اينكه ازدواج خواهر و برادر است نفى‏ نمى ‏كند و از آن تنفر ندارد، بلكه اگر نفى مى‏ كند و اگر از آن تنفر دارد براى اين است كه باعث ‏شيوع فحشا و منكرات مى‏ شود و باعث مى ‏گردد غريزه عف ‏باطل گردد و عفت ‏عمومى لكه دار شود.

و پر واضح است كه شيوع فحشا بوسيله ازدواج خواهر و برادر در زمانى است كه‏ جامعه گسترده‏ اى از بشر وجود داشته باشد و اما در روزگارى كه در تمامى روى زمين غير از چند پسر و چند دختر از يك پدر و مادر وجود ندارند و از سوى ديگر مشيت‏ خداى تعالى تعلق‏ گرفته كه همين چند تن را زياد كند، و افرادى بسيار از آنان منشعب سازد، ديگر عنوان فحشا بر چنين ازدواجى منطبق و صادق نيست.

پس اگر انسان امروز از چنين تماس و چنين جماعى نفرت دارد به خاطر علتى است كه ‏گفتيم، نه اينكه به حسب فطرت از آن متنفر باشد، به شهادت اينكه مى ‏بينيم مجوسيان در قرنه ائى‏ طولانى(بطورى كه تاريخ ذكر مى‏كند) ازدواج بين خواهر و برادر را مشروع مى ‏دانستند و از آن‏ متنفر نبودند و هم اكنون بطور قانونى در روسيه(بطورى كه نقل شده)و نيز بطور غير قانونى يعنى ‏به عنوان زنا در اروپا انجام مى ‏شود.

بعضى ‏ها گفته اند: اينگونه ازدواج با قوانين طبيعى يعنى قوانينى كه قبل از پيدايش ‏مجتمع صالح در بشر به منظور سعادتش، در انسان‏ ها جارى بوده نمى‏ سازد، زيرا اختلاط و انسى ‏كه در بين افراد يك خانواده برقرار است غريزه شهوت و عشق ورزى و ميل غريزى را در بين‏ خواهران و برادران باطل مى ‏كند، و به قول مونتسكيو حقوقدان معروف در كتابش روح القوانين:

"علاقه خواهر برادرى غير از علاقه شهوانى بين زن و مرد است"ليكن اين سخن درست نيست.

اولا: به همان دليلى كه خاطرنشان كرديم و ثانيا: به فرض هم كه قبول كنيم منحصر در موارد معمولى است، نه در جائى كه ضرورت آن را ايجاب كند، يعنى قوانين وضعى طبيعى نتواند صلاح مجتمع را تامين كند كه در چنين صورتى چاره‏ اى جز اين نيست كه قوانين غير طبيعى مورد عمل قرار گيرد و اگر قرار باشد بطور كلى جز قوانين طبيعى پذيرفته نشود، بايد بيشتر قوانين‏ معمول و اصول داير در زندگى امروز هم دور ريخته شود، (در متن عربى كلمه"لا"در جمله "بما لا تكون"غلط است).

بحث روايتى(در باره خلقت آدم، صله رحم و...)

در كتاب توحيد از امام صادق ع روايتى آورده كه در ضمن آن به راوى ‏فرموده: شايد شما گمان كنيد كه خداى عز و جل غير از شما هيچ بشر ديگرى نيافريده، نه، چنين‏ نيست، بلكه هزار هزار آدم آفريده كه شما از نسل آخرين آدم از آن آدم ها هستيد ⁽²⁾ .

مؤلف قدس سره: ابن ميثم نيز در شرح نهج البلاغه خود حديثى به اين معنا از امام باقرع نقل كرده ⁽³⁾ و صدوق نيز همان را در كتاب خصال خود آورده ⁽⁴⁾ .

و در خصال از امام صادق ع روايت آورده كه فرمود: خداى عز و جل دوازده‏ هزار عالم آفريده كه هر يك از آن عوالم از هفت آسمان و هفت زمين بزرگتر است و هيچ يك ازاهالى يك عالم به ذهنش نمى ‏رسد كه خداى تعالى غير عالم او عالمى ديگر نيز آفريده باشد ⁽⁵⁾ .

و در همان كتاب از امام باقر ع روايت كرده كه فرمود: خداى عز و جل درهمين زمين از روزى كه آن را آفريده، هفت عالم خلق كرده(و سپس بر چيده)و هيچ يك ازآن عوالم از نسل آدم ابو البشر نبودند و خداى تعالى همه آنها را از پوسته روى زمين آفريد و نسلى را بعد از نسل ديگر ايجاد كرد و براى هر يك عالمى بعد از عالم ديگر پديد آورد تا در آخر آدم ‏ابو البشر را بيافريد و ذريه ‏اش را از او منشعب ساخت... ⁽⁶⁾ .

و در نهج البيان شيبانى از عمرو بن ابى المقدام از پدرش ابى المقدام روايت آورده كه ‏گفت: من از امام ابى جعفر ع پرسيدم: خداى عز و جل حوا را از چه آفريد؟ فرمود: اين ‏مردم در اين باره چه مى‏ گويند؟عرضه داشتم: مى‏ گويند او را از دنده‏ هاى آدم ‏آفريد، فرمود: دروغ مى ‏گويند، مگر خدا عاجز بود كه او را از غير دنده آدم خلق كند؟ عرضه ‏داشتم: فدايت‏ شوم پس او را از چه آفريد؟ فرمود: پدرم از پدران بزرگوارش نقل كرده كه گفتند:

رسول خدا(ص) فرمود: خداى تبارك و تعالى قبضه‏ اى(مشتى) از گل را قبضه ‏كرد و آن را با دست راست‏ خود مخلوط نمود (كه البته هر دو دست او راست است) و آنگاه آدم ‏را از آن گل آفريد و مقدارى زياد آمد حوا را از آن زيادى خلق كرد ⁽⁷⁾ .

مؤلف قدس سره: نظير اين روايت را مرحوم صدوق از عمر و نام برده نقل كرده و در اين ‏ميان رواياتى ديگر نيز هست كه دلالت دارد بر اينكه حوا را از پشت آدم يعنى از كوتاهترين ‏ضلع او(كه سمت چپ او است)خلق كرده و همچنين در تورات در فصل دوم از سفر تكوين‏ چنين آمده، ليكن هر چند چنين چيزى فى نفسه مستلزم محال عقلى نيست، اما آيات كريمه ‏قرآن از چيزى كه بر آن دلالت كند خالى است ⁽⁸⁾ .

و در احتجاج از امام سجاد ع آمده كه در حديثى و گفتگوئى كه با مردى ‏قرشى داشته سخن بدين جا رسانده كه: "هابيل"، با"لوزا"خواهر همزاى"قابيل"ازدواج كرد و" قابيل"با"اقليما"، همزاى هابيل، راوى مى ‏گويد: مرد قرشى پرسيد: آيا هابيل و قابيل ‏خواهران خود را حامله كردند؟ فرمود: آرى، مرد عرضه داشت: اينكه عمل مجوسيان امروزاست، راوى مى ‏گويد: حضرت فرمود: مجوسيان اگر اين كار را مى ‏كنند و ما آن را باطل ‏مى ‏دانيم براى اين است كه بعد از تحريم خدا آن را انجام مى ‏دهند، آنگاه اضافه نمود: منكراين مطلب نباش براى اينكه درستى اين عمل در آن روز و نادرستيش در امروز حكم خدا است‏ كه چنين جارى شده، مگر خداى تعالى همسر آدم را از خود او خلق نكرد؟ در عين حال‏ مى ‏بينيم كه او را بر وى حلال نمود، پس اين حكم شريعت آن روز فرزندان آدم و خاص آنان‏ بوده و بعدها خداى تعالى حكم حرمتش را نازل فرمود... ⁽⁹⁾ .

مؤلف قدس سره: مطلبى كه در اين حديث آمده موافق با ظاهر قرآن كريم و هم موافق‏ با اعتبار عقلى است، ولى در اين ميان روايات ديگرى است كه معارض با آن است و دلالت ‏دارد بر اينكه اولاد آدم با افرادى از جن و حور كه برايشان نازل شدند ازدواج كردند، (و اين ‏روايات با اعتبار عقلى درست در نمى ‏آيد، زيرا خلقت جن و حوريان بهشتى مادى نيست و غيرمادى نمى ‏تواند فرزند مادى بزايد) و خواننده محترم از آنچه گذشت‏ حق مطلب را دريافت نمود. كتاب : تفسير الميزان ج 4 ص 228

پى ‏نوشت‏ها:

1) "سوره روم آيه 30"

2) توحيد ص 277 ح 2 طبع طهران.

3) شرح نهج البلاغة ابن ميثم ج 1 ص 173.

4) خصال ج 2 ص 652 ح 54.

5) خصال ج 2 ص 639 ح 14.

6) خصال ج 2 ص 358 ح 45.

7) تفسير برهان ج 1 ص 336 ح 10.

8) علل الشرايع ج 1 ص 17 ب 17 ح 1.

9) احتجاج طبرسى ج 2 ص 44 طبع نجف.