علم و تفکر

شهر کرج

کرج یکی از کلان‌شهرها ایران و همچنین مرکز استان البرز و مرکز شهرستان کرج است. کرج یک شهر کوهپایه ‌ای در ایران است که در دامنه رشته کوه‌های البرز و در بلندای ۱۳۰۰ متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد. جمعیت استان البرز طبق اعلام مرکز ملی آمار ایران پنچ میلیون و هفتصد هزار نفر می‌باشد .

بر پایه زبان کهن کرج، نام کرج از واژه کاوک به معنی میان تهی گرفته شده و به خاطر این است که کرج میان دره واقع شده‌است. همچنین یکی دیگر از وجه تسمیه کرج از واژه کراج است و با پیشینه تاریخی آن که در تپه آتشگاه، کوه‌های کلاک، قلعه دختر شهرستانک و قلعه اشتهارد در روزهای تابستان برای خبر رسانی و دیده‌بانی آتش‌افروزی می‌شده، مرتبط است.

کرج  پس از شهرهای تهران و مشهد به عنوان سومین شهر پرجمعیت ایران به‌شمار می‌رود. کرج پس از تهران بزرگ‌ترین شهر مهاجرپذیر ایران است و هَمچنین جمعیت این شهر نسبت به سایر شهرهای بزرگ ایران جوان‌تر است ، و همچنین بالاترین میزان رشد موالید یا زاد و ولد را به خود اختصاص داده است که به هَمه دلایل مُشخص گفته شده دولت نیز باید سرمایه گذاریهای بیشتر در بخشهای آموزشی علمی فرهنگی ورزشی و بهداشتی و زیر ساختهای شهری هَمچنین اشتغال زایی و مَحرومیت زدائی برنامه ریزی و به انجام برساند . این شهر در میان کلان‌شهرهای ایران با رشد جمعیت سالانهٔ ۳/۱۴ درصد بالاترین رشد جمعیت را دارد.

کرج در ۳۶ کیلومتری غرب تهران، در کرانهٔ غربی رود کرج و در دامنه  جنوبی رشته کوه البرز گسترده شده‌است. این شهرستان از شمال به استان مازندران، از شرق به شهرستان تهران، از جنوب به شهرستان شهریار و استان مرکزی و از غرب به شهرستان ساوجبلاغ و استان قزوین محدود است.

جلگهٔ پهناور کرج با ارتفاع متوسط ۱۳۲۰ متر از سطح دریا در مسیر راه ارتباطی وسائل نقلیه حامل کالاها وارداتی و صادراتی از مرز ترکیه و آذربایجان و به مقصد تهران و بالعکس است.

رشته کوه‌های البرز همچون دیواری بلند استان مازندران را از کرج جدا کرده‌است. دهستان کرج در میان دره‌ها پرپیچ و خم البرز و در اطراف جاده چالوس قرار دارند. از تونل کندوان تا روستا مراد تپه در غرب اشتهارد ، حوزه فرمانداری کرج را تشکیل می‌دهد.

آثار باقی‌مانده در عهد باستان و دوران حکومت هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان در منطقه کرج گواه است که این ناحیه در روزگاران گذشته از تمدن پیشرفته‌ای برخوردار بوده‌است.

کرج مدتی جزء مازندران و زمانی بخشی از ری بوده‌است و گاهی از روستاها طالقان یا شهرستانک محسوب می‌شده‌است. تا پیش از حمله مغول رفت‌وآمد کاروان‌ها بیشتر از راهی بوده که از طریق سگز آباد و شهریار به ری می‌رفته‌است. پس از این دوره راه قزوین–کرج–ری اهمیت بیشتری یافت ولی اهمیت کرج در دوره صفوی به دلیل قرار گرفتن بر سر راه تهران-قزوین-تبریز بیشتر شده و کاروانسراها، پل‌ها و قلعه‌ها ایجاد شده در حاشیه این جاده به آن هویت بخشیده‌است.

دوره قاجار به ویژه دوره فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه کرج به علت هم جواری با پایتخت و قرار گرفتن بر سر راه ارتباطی سلطانیه و تبریز مورد توجه سلیمان میرزا قرار گرفت و کاخ سلیمانیه را در آنجا ساخت. در همین دوران سپاهی‌ها زیادی از منطقه عبور کرده و یادداشت هائی از خود بر جا گذاشته‌اند.  در این دوره کرج به عنوان قسمتی از راه اصلی تهران-قزوین شناخته می‌شد.

در حوزه فرمانداری کرج بیش از ۱۰۰ اثر با ارزش فرهنگی – تاریخی و هنری شناسایی شده و در گزارش بررسی و شناسایی این منطقه درج گردیده است .