آنگاه كه مي‌خواهيد دروغ بگوييد … !
آنگاه كه مي‌خواهيد دروغ بگوييد … !
دروغ گفتن انواع گوناگوني دارد، دروغ مصلحتي، دروغ شاخدار و … تأثيري كه دروغ بر مخاطب مي‌گذارد با توجه به شخصيت او و قابليت‌هاي افراد در هر شخصي با شخص ديگر تفاوت دارد و حداقل نتيجه‌اي كه براي فرد دروغگو دارد ايجاد حالت اضطراب و فشار روحي بر اوست. قصد ما در اين مقاله، پرداختن به دروغهاي مصلحتي و كوچك است كه افراد روزانه به آن مبادرت مي‌ورزند و پرداختن به مسائل تخصصي و روان‌شناسانه دروغ در بحث ما نمي‌گنجد.
*********
براستي چه عواملي موجب گفتن دروغهاي مكرر به جاي بيان حقيقت مي‌شوند؟ بويژه وقتي راههايي وجود دارند كه به ما كمك مي‌كنند تا صادق و قابل احترام باشيم؟ مردم دروغ مي‌گويند زيرا قصد دارند:
ـ از درگيري بپرهيزند
ـ مانع عصبانيت يا ايجاد مشكل براي ديگران شوند
ـ به احساسات ديگران خدشه وارد كنند
- سايرين را تحقير و يا ناراحت كنند
ـ احساس ارزشمندي بيشتري نمايند
ـ قدرت به دست آورند
ـ با واقعيت‌هاي نامطلوب روبه‌رو نگردند
ـ از پذيرش اشتباهات خود سر باز زنند
ـ تصور كنند كه همه چيز با بي‌توجهي مي‌گذرد
البته ممكن است انگيزه دروغگويي در شرايطي خوب و خير‌خواهانه باشد، ولي در اكثر موارد ناشي از خودپسندي و خودبيني است و صرف‌نظر از آن، اين عمل با هر نيتي كه انجام شود كاري زشت بوده و تأثير نامطلوبي در روابط اجتماعي افراد گذاشته و موجب فشارهاي روحي مي‌شود.
آيا شما مي‌توانيد در تمام موارد صادق باشيد؟ به احتمال زياد، پاسختان مثبت است. با اين وجود ما در اينجا به منظور داشتن جامعه‌اي سالمتر و روابط قابل احترام‌تر به روشهايي براي تمرين صداقت مي‌پردازيم.
وقتي فردي مبادرت به گفتن دروغ مي‌كند، يعني در آن لحظه و با توجه به شرايط موجود به دليل ناتواني تصميم به اين كار گرفته است. اشخاصي كه عادت به اين كار دارند، بايد در وهله نخست بدانندكه ترك اين عادت كودكانه نياز به مراقبت، تمرين و واقع‌بيني دارد.
بدانيد كه چه وقت و چرا دروغ مي‌گوييد
چه چيزي سبب مي‌شود كه شما تصور كنيد، دروغ بهترين راه است؟
در اين تصميم از چه مي‌هراسيد و نگرانيد؟ به عنوان مثال، ترس از اشتباه و نگراني از اينكه با گفتن حقيقت ديگران فكر كنند شما انسان ظالم يا بدي هستيد و يا عدم توانايي در بيان واقعيت با آرامش.
در هر وضعي كه قرار داريد، چرا تصور مي‌كنيد دروغ اوضاع را بهتر مي‌كند؟
با بررسي كامل پاسخهايي كه يه اين سوالات مي‌دهيد، انگيزه دروغگويي را پيدا كرده و راحت‌تر مي‌توانيد به مبارزه با آن بپردازيد.
قبل از عمل يا عكس‌العمل تمامي راههاي موجود را بررسي نماييد. زيرا دروغ نتيجه يك تصميم لحظه‌اي بدون تفكر و تعمق است. وقتي مي‌خواهيد دروغ بگوييد، لحظه‌اي مكث كنيد و اگر نياز به تفكر داريد، به مخاطب بگوييد كه چند لحظه ديگر پاسخ او را مي‌دهيد. در اين لحظات به انگيزه و قصد خود بينديشيد. صادقانه از خود بپرسيد «اگر راست بگويم، بدترين اتفاقي كه خواهد افتاد چيست؟» اين موارد در تصميم‌گيري بهتر و اعتماد به نفس بيشتر به شما كمك مي‌كند.
روشهاي پيشنهادي
يكي از بي‌ضررترين پيامدهاي مديريت ذهن و تفكر در ارتباطات، افزايش توانايي و ظرفيت خويش است. پس جملات و عبارت زير را به خاطر بسپاريد تا هر وقت خواستيد دروغ بگوييد، به آنها فكر كنيد. در نظر داشته باشد كه با اين كار، شرايطي غير حقيقي ايجاد مي‌كنيد. با وجود اين كه ممكن است در كوتاه مدت با اين فكر كه ديگران مقصر هستند خود را آسوده كنيد، اما ثمره طولاني مدت ندارد.
گاهي اوقات عدم مهارت ما در گوش دادن و تفسير اوضاع موجب سوء تفاهم و خدشه وارد كردن به ارتباطات مي‌شود. اگر احساس مي‌كنيد اين كار موجب تفاهم دو طرفه مي‌شود، عبارات زير را در ذهن خود مرور نماييد:
«ممكن است نتوانم اين موضوع را به نحو احسن بيان كنم، پس او بر من غالب مي‌شود.»
«درك من از شرايط اين است … آيا درك شما نيز همين است؟ » «شايد من چنين تصوري نداشته باشم، اما مجبورم اين طور احساس كنم.» آگاهي از احساس طرف مقابل يعني «من درك مي‌كنم كه شما از اين موضوع عصباني هستيد …» سپس موقعيت خود را شرح دهيد و در صورت امكان به ارائه راه حل بپردازيد. با آگاهي از احساس طرف مقابل مي‌توانيد از اين كه ممكن است با بيان حقيقت او را مأيوس كنيد عذرخواهي كنيد و بگوييد كه خواهان نتيجه خوب هستيد. پس بهتر است بيشتر تلاش كنيد و در مواردي نيز مي‌توانيد به وضوح صحبت نكرده و با عباراتي مانند «شايد» و «اميداورم» پاسخ دهيد. نكاتي كه بايد در نظر داشته باشيد:
باز داشتن مغز از فكر كردن به دروغ نيازمند تمرينات مكرر است و وقتي فرد با فشارهاي روحي مواجه مي‌شود، ممكن است موارد ديگر را ناديده گرفته و اقدام به دروغ گفتن كند. نظر شما را به موارد زير جلب مي‌كنيم:
- آرامش خود را حفظ نماييد. از روشهاي فكري و بدني مانند تمركز، ورزش و ارتقاي حالات معنوي استفاده كرده تا با آرامش بيشتر به نتايج مؤثرتري دست يابيد.
ـ به نقش «آينه» توجه كنيد. گاهي اوقات واكنش افراد در برابر صحبتهاي ما منفي است؛ اما اگر خوب دقت كنيد مي‌بينيد كه اين رفتار ماست كه موجب ناراحتي، خشم و نااميدي آنها شده و آنها نيز عكس‌العمل نشان مي‌دهند. پس مي‌توانيد جلوي آينه بايستيد و تمرين كنيد. وقتي لحن و بيان شما خوب و مطلوب باشد، تلخي حقايق آنقدرها هم زننده نيست.
ـ برنامه‌ريزي، مديريت و كنترل ذهن يكي از روشهاي كليدي دستيابي به آرامش است. اگر شما بدانيد كه چه چيزي و چه وقت در انتظار شماست، مي‌توانيد با برنامه‌ريزي بهتر، ارتباط بهتري با افراد برقرار كرده و نتيجه مطلوب بگيريد. براحتي عذرخواهي كنيد. گاهي اوقات علت اكثر دروغها اين است كه ما نمي‌خواهيم به اشتباهات خود اعتراف كرده و عذرخواهي كنيم. در صورتي كه با معذرت خواهي در قبال اشتباهات، اضطراب ناشي از دروغ را نيز از بين مي‌بريم و از طرف ديگر روح و روان خود را تقويت مي‌كنيم.
به مسائل معنوي بپردازيد. كتابهاي تاريخي مملو از افراد و نقل قول‌هاي مفيدي است كه مي‌توان در امور روزانه با استفاده از آنها، قدرت روحاني خود را افزايش داد و در اين بين كتاب آسماني ما «قرآن» از همه منابع مفيدتر است.
به آنچه بيش از همه چيز برايتان اهميت دارد فكر كنيد. به راهي كه مي‌خواهيد برويد و به تصوير آرماني كه مي‌خواهيد از خود در ذهن ديگران ايجاد كنيد بينديشيد. اين تصوير مطلوب انگيزه‌اي براي رفتار صادقانه شما خواهد شد.