سلول چیست؟
بدن انسان مانند بدن همه جانداران از واحدهای کوچکی به نام سلول ساخته شده است.
سلول ها، موها، چشم ها، پوست، ماهیچه ها، معده و هر چیز دیگری در بیرون و درون بدن ما را می سازند. یک ساختمان بسیار بزرگ مانند یک آسمان خراش را در نظر بگیرید که از میلیون ها آجر ساخته شده است. سلولها مانند آجرهای ساختمان هستند. زیرا هر یک از آنها بخش بسیار کوچکی از بدن ما را می سازند. هر چند سلول ها بسیار فراوان هستند امّا به اندازه ایی کوچک هستند که نمی توانیم آنها را بشماریم هر انسان حدود 10 میلیارد سلول دارد.
کار سلول ها:
سلول ها فقط بخشهای گوناگون بدن ما را نمی سازند. آنها کارهای گوناگونی نیز انجام می دهند تا ما زنده بمانیم. برای مثال سلول ها انرژی مواد غذایی را آزاد می کنند.
آنها از ما در برابر میکروبهای بیماری زا نیز پشتیبانی می کنند. شکل و اندازه سلول ها بسیار گوناگون است.
رشد کردن:
آیا بلندتر و نیرومند تر از سال پیش هستید؟ بیشتر جانداران در سراسر زندگیشان رشد می کنند و تغییر می یابند سازندگان یک ساختمان برای آنکه آن را بلندتر بسازند آجرهای بیشتری روی هم می گذارند. برای اینکه یک جاندار رشد کند، باید سلول های بیشتری تولید کند، بیشتر سلولها می توانند تقسیم شوند« دو نیم بشوند» تا شمار آنها افزایش یابد.
سلولها از چه ساخته شده اند:
با اینکه سلولها بسیار کوچکند خودشان از واحدهای بسیار کوچکتری به نام اتم ساخته شده اند.
اتم ها کوچکترین واحدهای سازنده ماده هستند. اتم ها بر خلاف سلول ها، زنده نیستند امّا هر چیزی در جهان چه اقیانوس و هواپیما و گوسفند و گل آفتابگردان، از اتم ساخته شده اند.
سلول ها چگونه کار می کنند:
یک سلول مانند یک کارخانه کوچک است که بخشهای متفاوتی دارد. هر یک از بخشهای سلول کار ویژه خود را انجام می دهد تا سلول به درستی کار کند.
درون سلول:
اگر سلول های انسان را زیر میکروسکوپ ببینید، به کیسه پر از مایعی شفاف می ماند.
این مایع شفاف و ژله ایی را سیتوپلاسم می نامند.
سیتوپلاسم از آب ومواد شیمیایی گوناگون ساخته شده است که سلول به آنها نیاز دارد.
بخشهای حباب مانندی در سیتوپلاسم دیده می شود که به آنها واکوئل می گویند. مواد سودمندی مانند غذا و موادی که سلول به آنها نیاز ندارد و باید از سیتوپلاسم جدا شود درون واکوئل ها نگهداری می شوند.
درمرکز:
بزرگترین اندامک سلول به نام هسته مانند یک یارانه مرکزی در سلول است. هسته رشته های نازکی به نام کروموزوم دارد. آنها مانند کتاب راهنما برای سلول هستند. دستورهای این کتاب راهنما به سلول می گوید چه کاری برای بدن انجام دهد. هسته را پوسته ای به نام غشای هسته در بر می گیرد که میگذارد برخی مواد به درون هسته بیایند و برخی از آنجا بیرون بروند.
سلول گیاهی چگونه است؟
گیاهان از سلول هایی ساخته شده اند که با سلول های جانوران و سلول های ما اندکی تفاوت دارند. برای نمونه : در سیتوپلاسم آنها بخش هایی به نام کلروپلاست یافت می شود. گیاهان در همین اندامک ها می توانند غذایشان را به کمک نور خورشید بسازند.
جانوران غذا میخورند و نیازی به این اندامک ها ندارند. سلول های گیاهی دیواره سلولی محکمی بیرون از خود دارند که به ان شکلی پایدار می بخشد.
لایه نازکی از جنس چربی همه سلول ها را در بر میگیرد که غشای سلول نام دارد. سلول سیتوپلاسم و اندامک ها را به همان شیوه ای در خود نگه می دارد که یک کیسه پلاستیکی، کالاهای خریداری شده را حفظ می کند.
غشای سلول مانعی میان سلول و مایع آبکی پیرامون سلول است. این غشا می تواند هر آنچه به درون سلول می آید و آنچه که از سلول بیرون می رود نظارت کند. به مواد سودمندی مانند گلوکز اجازه می دهد از بیرون به درون سلول بیاید، اما جلوی باکتری ها را می گیرد که مبادا به سلول آسیب بزنند.
ساختن سلول های نو:
بدن ما با فرآیند تقسیم سلولی « میتوز» سلول های نو می سازد این فرآیند هنگامی رخ می دهد که یک سلول مانند خودش را می سازد و سپس به دو سلول همانند، تقسیم می شود.
مثلا: یک سلول پوست دو سلول پوست می شود و هر یک از انها دو سلول دیگر می شود و این فرآیند همچنان ادامه می یابد.
سلول ها چگونه زنده می مانند؟
برخی از سلول ها تند تر از سلول های دیگر پیر می شوند. سلول های پوشش درونی معده فقط دو روز زنده میمانند. اما سلول های خون تا چهار ماه عمر می کنند. بیش تر سلول های مغز تا بیش از 50 سال زنده می مانند اما پس از مردن، دیگر سلولی جانشین آن ها نمی شود. بنابراین بسیار مهم است که از مغز خود به خوبی نگه داری کنیم. برای نمونه، با پوشیدن کلاه ایمنی به هنگام دوچرخه سواری.