لاهیجان

• نویسنده:
• تاریخ:
• منبع:
• گروه: علوم انسانی

لاهیجان

لاهیجان معروف به عروس شهرهای گیلان دارای چشم اندازها و جاذبه‌های طبیعی بسیار زیبا می‌باشد که همجواری شهر با یکی از زیباترین کوه‌های منطقه و دسترسی آسان به آن با چشم اندازهای کوهپایه‌ای شامل باغ‌های سرسبز چای و مزارع برنج و چشمه‌های متعدد آن در سطح ملی در بخش گردشگری سرآمد است.

 لاهیجان در شمال دیلمان قرار گرفته. منطقه لاهیجان از شمال به دریای خزر، از شرق به لنگرود، از جنوب به دیلمان، از جنوب غربی به سیاهکل و از غرب به آستانه اشرفیه محدود می شه. این شهر در یک ناحیه کوهپایه‌ای قرار گرفته و شرایط آب و هوائیش به این صورته که تابستونای گرم و مرطوب داره و زمستونا هم اول باد‌های گرم و شدید می‌وزه و بعدش برف می باره. لاهیجان پوشیده از بوته‌های چای و بوی خوش بهارنارنجه که هر مسافر حتی رهگذری رو مست و شیدا می کنه. همین طور این شهر با قدمتی 800 ساله پر از زیبایی طبیعی و تاریخیه که تمام این زیبایی ها مسافرای زیادی رو به سمت خودشون می کشونن. جالبه که بدونین قبل از اینکه لاهیجان به چای خوب و کلوچه های خوشمزه مشهور باشه به ابریشمش معروف بود؛ این شهر چون تو مسیر جاده ابریشم که از قدیم الایام در اون به تولید این الیاف لطیف میپرداختن واقع شده بوده به همین دلیل اسم این شهر رو لاهیجان نامگذاری کردن یعنی «شهر ابریشم». 

 تاریخچه شهرستان لاهیجان

 بنای شهر لاهیجان به "لاهیج ابن سام ابن نوح" نسبت داده می شود. این شهر، در گذشته "دارالاماره" یا "دارالامان" و سپس "لاهیجان المبارک" خوانده می شد.

 لاهیجان در سال 705 هـ.ق به دست اولجایتو فتح شد و امیر تیمور به آن لشکر کشید. پس از تیمور، سید امیر بیک و اعقاب وی - از سادات کیانی - بر شهر لاهیجان حکومت کردند. پس از سقوط حکمرانان کیانی، حاکمان صفوی در این شهر حکومت کردند.

از حوادث ناگوار و مهم در تاریخ لاهیجان، طاعون در سال 703 هـ.ق، آتش سوزی سال850 هـ.ق لاهیجان و اشغال آن توسط روس ها در سال 1725 میلادی است. در سال 1230 هـ.ق لاهیجان دچار زلزله شد و در سال 1246، بار دیگر طاعون در آن کشتار کرد.

لاهیجان یکی از مراکز اصلی جنبش جنگلی ها بود. در حال حاضر لاهیجان یکی از شهرهای زیبای استان با امکانات فراوان جهانگردی است.

مراکز دیدنی و تاریخی

    -       بقعه چهارپادشاهان

    -       آرامگاه باباولی

    -       آرامگاه سیدعلی غزنوی

    -       آرامگاه امامزاده میرشمس الدین

    -       تالاب امیرکلایه

    -       خانه قدیمی محمدصادقی

    -       آرامگاه شیخ زاهد گیلانی

    -       آرامگاه میرشمس الدین لاهیجی

    -       آرامگاه کاشف السلطنه

    -       پل خشتی لاهیجان

    -       پل خشتی تجن گوله

    -       پل خشتی نیاکو

     -     تی تی کاروانسرا

مراکز تاریخی و باستانی

خانه قدیمی محمد صادقی

از بناهای مسكونی دوره‌ قاجاری است كه در بافت قدیمی شهر لاهیجان قرار دارد. ساختمان آن دارای یك تالار و یك شاه‌ نشین با تاق گنبدی و سقف مقرنس‌كاری شده و اُرُسی‌های مشبك است. اتاق‌های جنبی آن نیز تزئینات نقاشی و گچ‌ بری دارد. تزئینات این بنا، بسیار ظریف و استادانه اجرا شده و مشخصه معماری مسكونی دوره قاجاری در گیلان است. دو درِ ورودی آن به شاه‌ نشین بنا مرتبط شده‌ اند. بالای درها، پنجره‌های مشبك نصب شده است. یك نوار مقرنس نیز، ایوان را كه دو ستون چوبی دارد، احاطه كرده است.

سایر خانه‌های قدیمی استان عبارت‌اند از:
خانه حاج میرزا احمد ابریشمی، خانه آیت‌الله آقا رودباری، خانه دیوان بیگی، خانه سردار معتمد رشتی، خانه سید اسماعیل ضیابری، خانه داودی‌زاده و خانه حاج سیدهاشم بحرانی كه كلاً از آثار دوره قاجاری می‌باشند و در شهر رشت واقع شده‌‌اند.

آرامگاه شیخ زاهد گیلانی

بقعه شیخ زاهد گیلانی با تمام زیبایی معماری و مسیری پر از جاذبه طبیعت گردی، نشان دیگری از زیبایی‌های گردشگری گیلان است

این بنای تاریخی در بیرون شهر لاهیجان و در روستای شیخانه ور، بر سر راه لاهیجان به لنگرود و بر دامنه کوه واقع شده است.

و به تاج الدین ابراهیم، ملقب به شیخ زاهد گیلانی تعلق دارد. تنها کتیبه موجود این بنا، به خطی نه چندان خوش روی صندوق چوبی قدیمی مزار شیخ است که تاریخ 832 هـ.ق دارد. سبک معماری این اثر ویژگی های قرن هشتم یا نهم را نشان می دهد.

آرامگاه میر شمس الدین لاهیجی

این بنا در داخل شهر لاهیجان واقع شده و آرامگاه میر شمس الدین از معارف زمان شاه اسماعیل اول صفوی است. بنا یادگاری از دوره صفوی است که در کتیبه های آن اشاره ای به تاریخ بنا نشده  است، ولی سنگ قبر آرامگاه تاریخ 1017هـق را دارد.

آرامگاه کاشف السلطنه

حاجی محمد میرزا معروف به کاشف السلطنه نخستین کسی است که کشت چای را در گیلان مرسوم کرد.

امروزه از بركت ابتكار و تلاش اوست كه هزاران چایكار گیلانی با كشت این محصول با ارزش، زندگی خود را تأمین می‌كنند. وی در راه بوشهر در یك حادثه رانندگی كشته شد. آرامگاه او در شهر لاهیجان بر فراز تپه‌ای مشرف به باغ‌های چای كه كوه بیجار نامیده می‌شود، ساخته شده است. نام او، یادآور چای، این پرمصرف‌ترین نوشیدنی مردم سراسر كشور است.

پل خشتی لاهیجان

در انتهای محله " پردسر" بر رودخانه " سیم رود" پل آجری استواری با پنج چشمه جلب نظر می کند. چشمه میانی پل از چشمه های دیگر بزرگتر است. طول پل 15 متر و سطح آن سنگفرش است.

پل خشتی تجن گوکه لاهیجان

اين پل آجرى دورهٔ‌ قاجار دو چشمه با تاق‌هاى جناغى دارد. در دو پايهٔ کنارى پل دو اتاق کوچک و در پايهٔ ميانى آن نيز اتاق کوچک ديگرى براى استراحت و اطراق کاروانيان ساخته شده است. طول پل ۶۰ متر و عرض آن ۴/۲۵ متر و ارتفاع آن از وسط تيزى تا سطح رودخانه ۶/۳۰ متر است. اين پل با شمارهٔ ۱۴۳۲ ، جزو آثار ملى به ثبت رسيده است.

تی تی کاروانسرا

تی تی کاراوانسرا در شهرستان سیاهکل و۲۵کیلومتری شهر لاهیجان و ۷۵ کیلومتری شهر رشت، کاروانسرا در سمت راست ساحل شیم رود و محل تلاقی آب شیم رود و بابا کوه واقع شده است و در سال ۱۳۷۵ به شماره ۱۷۸۴ در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده است. این شهرستان با موقعیت جلگه ای در فاصله ۱۵ کیلومتری شهر لاهیجان قرار دارد و رودخانه کوچکی به نام شمرود از وسط آن عبور می کند که زیبایی خاصی به این منطقه بخشیده است.

تی تی در زبان گیلکی به معنی “شکوفه” است، در زبان گیلکی مانند زبان انگلیسی جای صفت و موصوف بر خلاف زبان فارسی است بنابراین تی تی کاروانسرا به معنی کاروانسرای شکوفه می باشد.

این کاروانسرا، آن هم در روزهایی که کاروانسراهای کمی در شمال کشور ساخته می شد، گوشه ای از اهمیت مسیر عبوری سیاهکل و موقعیت استراتژیک این شهر را روایت می کند. روایتی که البته این روزها به دلیل بن بست بودن ناقص و ناتمام باقی مانده است.

از زمانی که تی تی خانم، عمه یکی از شاهان صفوی، تصمیم گرفت کاروانسرای زیبایی به نام خود بنا کند، بنیان یکی از قدیمی ترین بناهای سیاهکل گذاشته شد. بنایی سنگی و آجری که تاریخ ساخت آن به دوران صفویه بر می گردد و اگر گذارتان به آن بیفتد، می توانید ساختمانی از سنگ رودخانه ای، آجر و ملات گچ و ساروج را ببینید که در مسیر راه کاروانی دیلمان به لاهیجان بر سر دوراهی رودخانه باباکوه و میثم ‌رود احداث شده است، دارای حیاط مرکزی و ورودی هشتی ‌مانند و دو ایوان در اطراف هشتی است. جایی درست در ۱۰ کیلومتری جاده سیاهکل به دیلمان و بر پای تپه ای نسبتا بلند و سرسبز که در گذشته راه اصلی کاروان رو از لاهیجان به دیلمان و طالقان بوده است.

 جاذبه های طبیعی

تالاب امیر کلایه( شیخ علی کل)

تالاب اميرکلايه که در گذشته آن را «شاله‌کل» هم مى‌ناميدند، ‌ در بخش «شيرجو‌پشت» در شمال لاهيجان و در ۲۸ کيلومترى شمال غربى لنگرود، در نزديکى جادهٔ بندر کياشهر (حسن کياده) به لنگرود قرار دارد. تالاب در حدود ۱۱۰۰ هکتار مساحت دارد و عمق متوسط آن ۱/۸۵ متر است و در حال حاضر هيچ ارتباطى با دريا ندارد. اين تالاب از نظر گونه‌هاى گياهى بسيار غنى است و گياهان بسيار در آن روييده‌اند. در حدود ۵۱ گونهٔ گياهى در آن شناسايى شد‌ه‌اند. گياهان تالاب اميرکلايه در فصل بهار و تابستان سرسبزى بسيار به اين تالاب مى‌بخشند.

اماکن زیارتی ومذهبی

بقعه چهار پادشاهان

این بقعه در محله میدان لاهیجان، عروس گردشگری مذهبی جهان اسلام، قرار دارد.

 این مکان در ابتدا آرامگاه سید خرم کیا(مقتول در سال 647 ه. ق) بوده است، اما بعدها دیگر سادات زیدی کیایی را نیز که در سال 791 ه. ق در جنگ رشت کشته شده اند، در کنار گور وی به خاک سپرده اند.

قدیمی ترین صندوقچه ای که در این بقعه وجود دارد در سال 791 ه. ق و جدیدترین آنها در سال 1015 ه. ق ساخته شده است. نمای دیوار شمالی با صحنه های مذهبی نقاشی شده اند.

 بقعه چهار پادشاهان در لاهیجان، مجموعه ای از مقابر و مسجد متصل به آن است. این مجموعه مرکب از اتاق هایی در کنار یکدیگر و ایوانی است که در سمت شمالی اتاق ها و به موازات آنها کشیده شده است.

 علت نام گذاری امروزی، بنا به این دلیل است که این مقابر را به« سید خورکیا»، «سید علی کیا»، «سید رضی کیا» و «سید یحیی کیا» نسبت می دهند. البته مقبره فرد اخیر به صورت مجزا و در بنای دیگری، واقع در شرق بنای اصلی دفن شده است. این بنا با تعمیرات اخیر شکل جدیدی یافته است.

این بنا با توجه به کتیبه های موجود روی صندوق و درها به قرن 7 تا 9 هجری منسوب شده و در کنار بقعه «میر شمس الدین» از بقاع معتبر لاهیجان به شمار می آید.

آرامگاه بابا ولی ( قادر پیغمبر )

در روستاى بابا ولى ديلمان، بنايى چهارگوش قرار دارد که در ضلع‌هاى شمالى، شرقى و جنوبى آن، ايوان‌هاى ستون‌دار چوبينى وجود دارد. اين بقعه، همانند بسيارى از آرامگاه‌هاى شمال ايران، نقاشى‌هاى مذهبى دارد و پوشش بام آن از سفال است.

بناء درِ زيبايى از آثار قرن يازدهم داشته که در سال ۱۳۴۸ هـ.ق ربوده شده است. از آثار ارزشمند اين بقعه، صندوق چوبى آن است که بر پايهٔ چوبينى به ارتفاع ۲۰ سانتى‌متر قرار گرفته است. بر روى قاب‌هاى اين صندوق، دو گونه کنده‌‌کارى به شيوهٔ گره و طرح‌هاى گل و بوته انجام گرفته است. بالاى دو بيت کنده شده بر بدنهٔ شمالى صندوق، تاريخ ۹۹۹ هـ.ق خوانده مى‌شود. در ايوان بقعه، سنگ قبرهايى کار گذاشته شده که کنده‌کارى‌هاى زيبايى دارند. يکى از آن‌ها با تاريخ ۹۹۵ هـ.ق به «السعيد الشهيد پيرى بيک بن پيرى بيک»، و ديگرى با تاريخ ۱۰۱۴ هـ.ق به «استاد القابل نادعلى بيک خليفه بن سعادت آيين ... سيد عبى بيک ...» تعلق دارد. در ايوان شرقى نيز سنگ قبرى به تاريخ ۹۹۸ هـ.ق متعلق به «مهدى قلى بن حمزه بيک شاه عود» قرار دارد. درخصوص شخصيت صاحب آرامگاه، در کتيبه‌هاى ورودى و صندوق اشاره‌اى نشده است.

آرامگاه امامزاده میر شمس الدین