علم و تفکر

آب در بیابان

بی تردید، بدون دخالت آب، چشم اندازهای دیدنی بیابان  پدیدار نمی شد  و نکته ی مهم تر این که بدون آب، هیچ گونه زندگی در بیابان نمی توان یافت. آب در بیابان، به 3 روش اصلی به دست می آید: از شبنم شبانگاهی روی سنگ ها و صخره ها، یا از رطوبت  فرو رفته در زمین، یا به ندرت از باران های سیل آسا. گاهی هم بارندگی های اندکی در بیابان فرو می ریزد.

رودخانه های جاری و واحه های خنک

باران ناگهانی در بیابان، در مدتی کوتاه  موجب جریان رودخانه های موقت می شود. اما بستر رودها به طور طبیعی و به سرعت خشک می شود. در برخی بیابان ها، باران از رشته کوه ها به سمت پایین جاری می شود؛ رشته کوه های اطلس در شمال صحرای آفریقا چنین ویژگی دارند. این آب ها به زیر زمین نفوذ کرده و به شکل رودخانه های زیر زمینی انباشته می شوند؛ گاهی وقت ها این آب های زیرزمینی در نواحی کم ارتفاع و پست به سطح زمین راه می یابند و باعث پیدایش مناطقی سرسبز و مرطوب موسم به " واحه" می شود.

گاهی اوقلات نیز آب های زیرزمینی محبوس در لایه ی سنگ های نفوذ ناپذیر، یک سفره ی آب زیرزمینی به وجود می آورند؛ منظور از نفوذ ناپذیر آن است که آب  نمی تواند به عمق های بیشتر زمین راه یابد. آب در این حوضه ها به شکل دریاچه های زیرزمینی معروف  به چاه جهنده ذخیره می شود. اگر چاه هایی در ناحیه بالایی صخره حفر شوند، فشار آب زیرزمینی چنان زیاد است که آب خود به خود فوران می کند و بدون تلمبه به سطح زمین می رسد. به این چاه ها آرتزین نیز می گویند.

دریاچه های نمک، دق های کویری:

باران های سیل آسایی که به سرعت جاری می شوند، بتوانند حامل ذرات ریز صخره و سنگ های ساییده، باشند. در برخی بیابان های صخره ای، مواد کانی نمکی به فراوانی وجود دارند. وقتی رودخانه ها از حرکت می ایستند، سنگ ها و ماسه ها ته نشین می شوند. این انبار سنگ و خاک، زمین های کم شیبی موسوم به باهادا یا دشت آب رفتی کوه پایه تشکیل می دهد. این دشتها در پای کوه بر اثر بارندگی های ناگهانی، به حوضه هایی انباشته از آب و املاح نمکی تبدیل می شوند. وقتی این دریاچه ها پس از مدتی خشک شوند، سطح آنها با لایه های براقی از نمک، که هنگام تبخیر به سطح خاک کشیده شده اند، پوشانده می شود. در این حالت آبگیرهای موسوم به دق کویری شکل می گیرد، که شوره زارهایی پهناور و قلیایی را تشکیل داده اند.