زندگانی حضرت امام صادق (ع)
زندگانی حضرت امام صادق (ع)
ولادت
امام ششم حضرت « جعفر بن محمد(ع) » در روزه هفدهم ربیع الاول سال هشتاد و سه هجری در مدینه منوره متولد شد و روز 25 شوال سال یکصد و چهل و هشت، در سن 65سالگی در مدینه منوره به شهادت رسید و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد. پدر آن حضرت ، امام باقر(ع) و مادر بزرگوار،« ام فروه» دختر« قاسم بن محمد بن ابوبکر» بود. نام این این بانوی بزرگوار فاطمه بود.« ام فروه» زنی عفیفه، نجیبه،جلیله، و مکرمه بود.مادر ام فروه،« اسماء بنت عبدالرحمن بن ابوبکر» است و امام صادق(ع) که در حدیثی می فرماید:« من از دو لحاظ به ابوبکر منتسب هستم»، اشاره به همین موضوع است. زیرا ام فروه که مادر حضرت صادق(ع) است، از طرف پدر و مادر به ابوبکر منتهی می گردد. تقوای ام فروه از تمام زن های زمان خود بیشتر بود.
نام حضرت
نام حضرت(ع)، جعفر نام یکی از نهر های بهشت است، نهر جاری را که « کثیر النفع» باشد، جعفر می نامند. وجه نام گذاری و تناسب نام حضرت صادق(ع) که جعفر است از این لحاظ است: همان طور که آب نهر دایما در جریان و فیاض است و عموم مردم تشنه از آن برخوردارند، همان طور هم علم حضرت امام جعفر صادق(ع) از زمان آن بزرگوار تا کنون و تا قیامت در جریان و فیضان خواهد بود و تشنگان آب حیات و طالبین معنویات از آن مستفیض خواهند شد.
لقب
صدوق روایت می کند از حضرت امام زین العابدین(ع) پرسیدند: « امام بعد از شما کیست»؟ فرمود:« محمد باقر(ع) که علم را می شکافد، یک نوع شکافتن مخصوص». پرسیدند:« بعد از آن حضرت ، چه کسی امام و پیشوا خواهد بود»؟ فرمود:« جعفر که نام او نزد اهل آسمان ها صادق است». پرسیدند:« چرا فقط آن حضرت را صادق می نامند، در صورتی که همه شما صادق و راستگو هستید»؟
فرمود:« پدرم از پدر بزرگوارش از پیامبر اکرم(ص) برای من نقل کرد که آن برگزیده خدا فرمود: موقعی که فرزند من ، جعفر بن محمد بن علی بن الحسین(ع) متولد شد، او را صادق بگویید، زیرا پنجمین فرزند او که جعفر نام دارد( یعنی جعفر کذاب)، به دروغ و افترا، ادعای امامت خواهد کرد و او نزد خدا کذاب و مفتری( یعنی افترا زننده به خدا) است».
کنیه
کنیه ی آن حضرت ابوعبدالله بود. چون آن حضرت پسری داشت به نام عبدالله . این عبدالله همان عبدالله افطع است که پاهایش نظیر پای فیل بزرگ بود. همین عبدالله است که بعد از حضرت ادعای امامت کرد ، ولی به جای نرسید و مذهب فطحی به وی نسبت داده شده.
کنیه ی دیگر حضرت ، ابو اسماعیل است. آن بزرگوار را بدین جهت ابواسماعیل گفتند که پسری داشت به نام اسماعیل . که قبل از پدر از دنیا رفت.
فرصت استثنایی
چون در بین آل عباس و بنی امیه بر سر ریاست، تنازع و مشاجره روی داد و آن ها مشغول جنگ و نزاع گردیدند، دیگر مجال مزاحمت برای امام صادق(ع) را پیدا نکردند. لذا آن حضرت فورا تشکیل جلسه ی علم داد و مشغول بیان احکام از کلی و جزئی گردید، به طوری که روایات و نصایح آن حضرت،از تمام ائمه ی هدی (ع) فزونی پیدا کرد و مرام تشیع، استناد به آن جناب پیدا نمود که گفته شده مذهب جعفری.
حدود چهار هزار و زیادتر مردم با فضیلت به گرد آن حضرت اجتماع نمودند و حضرت به آنان توصیه می فرمود که:« سخنان مرا بنویسید و در ذهن خود بسپارید و به دیگران بگویید، زیرا آینده ی زمان به این مواعظ و نصایح، نیازمندی فوق العاده پیدا خواهند نمود».
موعظه ی امام (ع)
امام صادق(ع) فرمود:« دنیا مانند آب دریاست که هر چه شخص تشنه از آن بیشتر بیاشآمد،
تشنگی اش بیشتر شود تا او را بکشد».
امام صادق(ع) فرموده است:« دوستی و رفاقت حدودی دارد، کسی که واجد تمام آن حدود نیست، او دوست کامل نیست و آن کسی که دارای هیچ یک از آن حدود نیست، اساسا دوست نیست. اول آن که ظاهر و باطن رفیقت نسبت به تو یکسان باشد، دوم آن که زیبایی و آبروی تو را در جمال خود ببیند و نازیبایی تو را نازیبایی خود بداند، سوم دست یافتن به مال یا رسیدن به مقام، روش دوستانه او را نسبت به تو تغییر ندهد، چهارم در زمینه رفاقت از آنچه و هر چه در اختیار دارد نسبت به تو مضایقه ننماید، پنجم تو را مواقع آلام و مصایب ترک نگوید».
امام صادق (ع) فرمودند:« هر کاری با تأنّی و ثبات قدم انجام داده شود، به خوبی و سلامت به آخر خواهد رسید، لیکن با عجله و شتاب هر کاری خواسته باشد انجام گیرد، موجب ندامت و پشیمانی خواهد گردید؛ و هر کاری موقع مناسبی دارد. پس هر گاه آن کار پیش از وقت مناسب آن اقدام شود، بدون نتیجه خواهد ماند، برخلاف آن که آن کار در موقع و وقت مناسب خودش اقدام شود، به خوبی به پایان خواهد رسید».
« عجله در امور، موجب هلاکت خواهد گردید و هرگاه مردم در کار خویش عجله نمی کردند، هرگز کسی دچار مرگ ناگهانی نمی گشت».
چون انسان از حیث خلقت اولیه با نیروی عجله و شتاب آفریده شده، قهرا مایل است که امور را با عجله و شتاب انجام دهد. خداوند در قرآن می فرماید:« و کان الانسان عجولا»
موارد استثنا
از طرف شارع مقدس اسلام دستور داده شده که در تمام امور خیریه عجله نمایید و به سرعت، آن کار را انجام دهید. در کافی از امام صادق (ع) نقل شده که فرمود:« هرگاه یکی از شما تصمیم به کار خیری بگیرد، به زودی انجام دهد، زیرا دو شیطان از طرف راست و چپ می خواهند او را از آن عمل خیر باز دارند».
پیغمبر اکرم(ص) فرمود:« خداوند دوست دارد کار خیر با عجله انجام شود».
شهادت امام صادق(ع)
« مفضل بن عمر» می گوید: منصور دوانیقی برای فرماندار مکه و مدینه، « حسن بن زید» پیام داد: خانه ی جعفر بن محمد( امام صادق (ع) ) را بسوزان. او این دستور را اجرا کرد و خانه ی امام را سوزانید ، امام صادق (ع) بیرون آمد و میان آتش گام بر می داشت و می فرمود:« منم فرزند اسماعیل ، که فرزندانش مانند رگ و ریشه در اطراف زمین پراکنده اند، منم فرزند ابراهیم خلیل خدا که آتش نمرود بر او سرد و سلامت شد».
منصور یک مرتبه هم به والی خود در مدینه نوشت:« امام صادق(ع) را با هر حالی که هست، به عراق بفرست». اینجا هم حضرت را مورد عتاب و خطاب قرار داد و آخر الامر به وسیله ی زهری که منصور دوانیقی لعنة الله علیه توسط حاکم خود در مدینه به کام امام صادق (ع) ریخت، آن حضرت در سن شصت و پنج سالگی یا هفتاد سالگی به شهادت رسید، فرزند بزرگوارش موسی بن جعفر(ع) او را همراه با تشیعع جنازه در بقیع به خاک سپردند.