معزالدین ابوالفتح ملکشاه
معزالدین ابوالفتح ملکشاه حسن بن آلب ارسلان یکی از بزرگترین سلاطین سلجوقی و فاتح آناتولی بود که به دنبال پیروزی پدرش آلب ارسلان در نبرد ملازگرد امپراطوری بیزانس را از آناتولی بیرون راند . درباره ملکشاه سلجوقی گفته‌اند که فرزند مورد علاقه آلپ ارسلان و بسیار دلاور و متهور بود. با تمام سلاح‌های زمان خود آشنا، سوار کار و چوگان باز چالاکی بوده است. وی برادرزاده سلطان طغرل بنیان‌گذار سلسله سلجوقی است . در ابتدای سلطنت با مخالفت یک عموی خود به نام قارود حاکم کرمان مواجه شده و به قصد جنگ با وی لشکر کشید. در نبردی که در نزدیکی کرج روی داد قارود را شکست داده و وی را به اتفاق دو پسرش ایرانشاه و سلطان شاه اسیر نمود. به توصیه خواجه نظام الملک ، قارود را مقتول و دو پسرش را نابینا نمود. پس از تسلط شروع به توسعه کشور کرده و در سال ۴۸۰ قمری دخترش را به ازدواج المقتدی خلیفه بغداد در آورد. پس از آن به طرف خراسان و ماوراء النهر شروع به پیشروی و توسعه نمود . در سال ۴۸۱ قمری شهر سمرقند را محاصره و تسخیر و حاکم سمرقند را موظف به رعایت حال سکنه شهر نمود .
سپس بطرف دمشق و انطاکیه روی کرده و آن مناطق را به قلمرو پادشاهی خود اضافه نمود . در کلیه این امور از تدبیر وزیر با کفایت خود خواجه نظام الملک سود می‌برد. بنا به تاریخ ثبت شده ملکشاه بسیار منصف و دادگر بوده و در آبادانی و رعایت احوال مردم بسیار کوشیده و شاید که همینها هم به تدبیر وزیر وی بوده است. در اواخر سلطنت، از توسعه قدرت و محبوبیت خواجه نظام الملک بیمناک شد و قدرت و سلطنت خویش را در خطر دید که در این میان نفوذ و تلقین همسرش ترکان خاتون ، که تسلط زیادی بر ملکشاه داشت وی را برکنار نمود . وی پادشاهی یکی از بزرگترین امپراتوری‌های تاریخ ایران را بر عهده داشت . ملکشاه قلمرو امپراطوری سلجوقی را تا سوریه و میانرودان گسترش داد .
ملکشاه پس از آنکه به شاهی رسید دست به یک سری لشکرکشی زد که در همه آن‌ها پیروز شد.
مهم‌ترین لشکرکشی‌های او عبارتند از:
- لشکرکشی به کاشغر غرب چین
- لشکرکشی به انتاکیه جنوب ترکیه و حلب در سوریه
- لشکرکشی به اورشلیم در فلسطین و دمشق در سوریه
- خراجگزار کردن حجاز و کاهش نفوذ فاطمیون بر آسیا
در زمان ملکشاه وزیران لایق و با تجریه ایرانی مانند خواجه نظام ااملک طوسی بر ایران نظارت داشتند و از این رو ایران بسیار پیشرفت داشت و در شغل‌هایی مانند کشاورزی، سیستم‌های واگذاری زمین پیشرفت هایی حاصل شد. او در پانزدهم ماه شوال ۴۸۵ در بغداد فوت کرد.
ملکشاه سه فرزند به نام‌های برکیارق ، محمود بن ملکشاه، محمد بن ملکشاه داشت. پس از مرگ وی، برکیارق جانشین او شد. پس از درگذشت ملکشاه امپراطوری سلجوقی تضعیف گشت و رقابت برای قلمرو پهناور آن میان پسرانش و برادرانش آغاز گشت. قلیچ ارسلان سلطنت روم را دوباره بر پا کرد و توتوش اول در سوریه حاکم شد. در ایران سلطان محمود اول با توطئهٔ ترکان خاتون جانشین ملکشاه شد و در مقابل وی برادر بزرگش برکیارق قدعلم کرد و با کمک غلامان و امرای نظامیه به قدرت رسید.