بامبو
بامبو كه در زبان فارسي به ني خيزران شهرت دارد گياهي است كه در دامنه كوه ها و تپه هايي كه داراي رطوبت 65 تا 90 درصد باشد روئيده يا كشت ميشود . ميزان رطوبت ، حرارت موجود در منطقه و نوع خاك تعيين كننده كيفيت و مرغوبيت بامبو بوده و هر چه ميزان رطوبت و حرارت بيشتر باشد كيفيت محصول نيز بهتر خواهد بود .
گياه بامبو كه تاكنون بيش از 662 نوع آن شناخته شده داراي قطر و ضخامت هاي متفاوت است و در حال حاضر بهترين نوع بامبو در ژاپن ، چين و بطور كلي كشورهاي شرق آسيا و هند روئيده و كشت ميشود و در ايران ميتوان ليالستان لاهيجان علي آباد ( در فاصله سخت سر و تنكابن ) قاسم آباد در رودسر و تقريباً بيشتر نقاط شمال كشور را در زمرد مساعد ترين مناطق رويش بامبو بحساب آورد . در اين مناطق بيشه هاي كوچكي وجود دارد كه در فصل پائيز و اوايل زمستان يعني هنگام بريدن و قطع ساقه هاي بامبو از هر يك بين 50 الي 200 شاخه ني بدست مي آيد.
بامبو از چهار قسمت سطح داخلي (داراي پوشش نرم ) ، ديافراگم ( متصل كننده بخش هاي ساقه به يكديگر) ميباشد و پوشش رويه كه بسيار سخت و ديرشكن است تشكيل شده و ديافراگم كاملاً فشرده بوده و آب در آن نفوذ نمي كند.
بامبو معمولاً به رنگهاي مختلفي مانند سبز ، مشكي ، متمايل به قهوه اي ، عنابي ، و زرد مايل به كرم ديده ميشود و اگر چه ميتوان مصارف زيادي بر آن قائل شد ولي بطور كلي موارد مصرفيش بيشتر محدود ميشود به :
1 – استفاده از آن براي تغذيه
2 – بهره برداري به منظور تهيه كاغذ و اشياء مختلف چوبي و ساير معارف صنعتي .
3 – كاشت در اطراف باغها و مزارع جهت حفاظت محل .
گياه بامبو محتوي مقدار فراواني سلولز است كه ميتواند براي تهيه كاغذ و همچنين ابريشم مصنوعي مورد استفاده قرار گيرد.
در ايران كشت بامبو هنوز رواج چنداني ندارد و صرفنظر از بخشهاي كوچكي در شمال كشور كه در آنها مقدار محدودي بامبو كشت ميشود صنعتگران ساير نقاط از بامبوهاي خودرويي كه در اكثر شهرهاي شمالي و بويژه منطقه ليالستان لاهيجان وجود دارد، استفاده ميكنند.
استفاده از بامبو جهت توليد محصولات مختلف تقريباً از زمان كشت چاي در ايران ، رواج يافت چرا كه بامبو بعنوان حفاظت محل چايكاري بكار گرفته شد و صنعتگران همزمان با بهره برداري چايكاران از مزارع چاي به موارد استفاده متعدد آن براي ساخت فرآورده‌هاي گوناگون پي بردند و ساخت محصولات بامبو در گيلان متداول گرديد.
هم اكنون استاد كاران جواني كه اكثراً نيز برخوردار از مهارت و كارآيي كافي هستند به كار در اين رشته اشتغال دارند و مهمترين مركز توليد محصولات بامبو لبالستان لاهيجان ميباشد.
از بامبو محصولاتي نظير شكلات خوري، ميوه خوري، لوستر، كلاهك آباژور، جاي نان، صندلي و انواع ديگر وسايل مصرفي در اندازه‌هاي مختلف توليد ميگردد.
براي تهيه يك ظرف بامبو ابتدا نئي را كه قبلاً در انبار گذشته شده و خشك شده است با اره نجاري و به قطعات 80 الي 100 سانتي متري در ميآورند و لبه اين نوارها را با وسيله‌اي كه در اصطلاح محلي «ماشين» ناميده ميشود به عرض مساوي در ميآورند و پس از زنده كردن آماده بافت مينمايند. كار بافت معمولاً بر روي ميزي كه روي آن چند دايره به اندازه كف و ته ظرفي كه ميخواهند ببافند قرار دارد انجام ميشود. صنعتگران ابتدا دايره كف ظروف را تهيه و سپس بدنه آنرا مي‌بافند. گاهي نيز براي وصل كردن برخي از قطعات به يكديگر از مفتولهاي سيمي بسيار نازك استفاده كرده و با انبردست معمولي آنها را به هم مي‌پيچانند و در انتهاي كار، تمامي اطراف ني را كه معمولاً بزرگ و كوچك است با قيچي مخصوص كه به شكل قيچي باغباني است، برش مي‌دهند تا ني‌ها يك اندازه شود و محصول شكل يكنواختي پيدا كند. يك محصول از نوع مرغوب بايد داراي ويژگي‌هاي زير باشد:
-رنگ آن طلايي متمايل به سفيد باشد.
قابل ذكر است كه بامبوئي كه رنگ آن سبز باشد نشان دهنده خشك نبودن آن بوده و احتمالاً سياه ميشود.
- شبكه‌هايي كه بعد از بافت ايجاد ميشود بايد منظم و يك اندازه باشد.
-مفتولي كه براي وصل كردن بعضي از قسمتهاي بامبو از آن استفاده ميشود بايد بسيار ظريف بوده و دقت كافي در پيچاندن آن بكار رود.
-از آنجا كه برخي از ظروف بامبو رنگي هستند مسلماً در انتخاب نوع رنگ و نحوه بكار گرفتن آن بايد دقت كافي بعمل آيد.