(فصلهای) سال چطور ایجاد می گردند؟

• نویسنده:
• تاریخ:
• منبع:
• گروه: علوم تجربی

 

علت به وجود آمدن فصل ها، فاصله ی زمین از خورشید نیست. زمین در مداری بیضی شکل که بسیار شبیه دایره است به دور خورشید می چرخد. فاصله ی زمین در طول سال نسبت به خورشید چندان تغییر نمی کند. چیزی که فصول را بر روی زمین به وجود می آورد تغییر زاویه ی تابش خورشید است. 

 

خط فرضی که قطب شمال و جنوب زمین را به هم وصل می کند، محور زمین نامیده می شود. محور زمین بر صفحه ی حرکت زمین عمود نیست و به اصطلاح انحراف دارد.که مقدار آن تقریبا 23.5 درجه است.

علت این پدیده به دوران های جوانی زمین باز می گردد، شاید برخورد جرم بزرگی با زمین سبب به وجود آمدن این انحراف شده است.

 

در هر حال با در نظر گرفتن این انحراف، زمانی که زمین به دور خورشید می گردد، نیمی از آن مثلا نیم کره ی شمالی به سمت خورشید متمایل شده است و نیم کره ی جنوبی بر عکس آن است. در این حالت نور خورشید به نیم کره ی شمالی تقریبا عمود می تابد و انرژی بیشتری به این قسمت می رسد و در این حالت در نیم کره ی شمالی تابستان است. در همین حال نور خورشید با زاویه ی تابش بیشتری به نیم کره ی جنوبی می تابد و انرژی کمتری به این نیم کره می رسد و بنابر این در آنجا زمستان است.

 

در نیمی دیگری از سال، زمین به سوی دیگر خورشید می رود و این بار نیم کره ی جنوبی به سمت خورشید تمایل دارد و نیم کره شمالی از خورشید انحراف بیشتری دارد. در این زمان وضعیت برعکس پیش می آید و در نیم کره ی جنوبی تابستان است و اهالی نیم کره ی شمالی در حال سپری کردن زمستان هستند.

 

ولی چرا تغییر زاویه ی تابش خورشید باعث تغییر در انرژی رسیده از خورشید می شود؟ فرض کنید در یک اتاق تاریک یک چراغ قوه را به طور مستقیم به یک صفحه ی کاغذ می تابانید. در چنین حالتی یک دایره ی پر رنگ نورانی را بر روی صفحه ی کاغذ مشاهده می کنید. حال بدون اینکه فاصله ی آنها را تغییر دهید، صفحه ی کاغذ را کمی انحراف دهید. در این صورت تصویر نور چراغ قوه بر روی کاغذ تغییر میکند و به شکل یک بیضی با مساحت وسیع تر و کم رنگ تر در می آید. یعنی زمانی که نور به صورت عمود بر سطح می تابد، تمرکز نور در صفحه بیشتر است و انرژی بیشتری به هر واحد از سطح می رسد.

 

f

 

انحراف محور زمین فصل ها را به وجود می آورد و فصل ها نیز تغییرات دما را به دنبال دارند که موجب تغییرات آب و هوا و جوی می شوند. کوتاه و بلند شدن طول شبانه روز نیز به علت انحراف محور زمین پدید می آید. طول روز مدت زمانی است که نور خورشید به زمین می تابد. حال اگر خورشید سطح بیشتری از زمین را روشن کند طول روز افزایش می یابد. افزایش و کاهش طول روز نیز متناسب با فصل ها است. یعنی در تابستان ها به علت اینکه نیمی از کره به سمت خورشید متمایل می شود، سطح بیشتری از آن نیم کره توسط خورشید نور می گیرد و طول روزها افزایش می یابد و در همین حال در نیم کره ی دیگر زمستان است. چون این نیم کره از خورشید منحرف شده است، قسمت کمتری از آن توسط نور خورشید روشن می شود.

 

تابستان در نیم کره ی شمالی، قسمت بیشتری از سطح این نیم کره در معرض نور آفتاب است.

 

فصل یکی از تقسیمات سال بر اساس تغییر آب و هوا است.گردش زمین به دور خورشید و مایل بودن محور زمین سبب تغییر طول روز و دما می‌شود و فصلها را بوجود می‌آورد.

 

فصل‌ها حاصل حرکت انتقالی زمین بدور خورشید و متمایل بودن محور چرخش زمین نسبت به صفحه حرکت انتقالی هستند. متمایل بودن زمین باعث تغییر شدت تابش نور خورشید در طول سال و تغییرات آب و هوا در مناطق قطبی و معتدل می‌شود.

 

 انحراف محور زمین

 

زمین در مداری بیضی شکل به دور خورشید می چرخد.مدار زمین در پیرامون صفحه‌ای فرضی بنام صفحه مداری قرار دارد.محور زمین بر صفحه مداری عمود نیست و با آن زاویه 23.5 درجه می سازد.این انحراف سبب نامساوی شدن طول روز و شب در زمانهای متفاوت سال در یک نقطه می‌شود.

 

 انقلاب تابستانی و انقلاب زمستانی

 

روز اول تیرماه قطب شمال بیش از هر زمان دیگر (به اندازه 23.5 درجه) بسوی خورشید متمایل است و نور خورشید فقط به برخی از سرزمینهای نیمکره شمالی عمود می‌تابد.این روز طولانی ترین روز در نیمکره شمالی است و به آن انقلاب تابستانی می‌گویند.روز نخست دیماه قطب شمال بیش از هر زمان دیگر (به اندازه 23.5 درجه) از خورشید دور است و نور خورشید به هیچ نقطه‌ای از نیمکره شمالی عمود نمی‌تابد.این روز کوتاهترین روز در نیمکره شمالی است و به آن انقلاب زمستانی می‌گویند.زمانی که در نیمکره شمالی انقلاب تابستانی است،در نیمکره جنوبی انقلاب زمستانی اتفاق می افتد.

 

 

 اعتدال بهاری و اعتدال پاییزی

 

انحراف محور زمین در اول مهرماه و اول فروردین تاثیری بر چگونگی تابش نور خورشید به نیمکره شمالی و جنوبی زمین ندارد و هر دو نیمکره به یک اندازه نور خورشید را دریافت می‌کنند.در این دو روز،در همه جای زمین،طول روز و شب مساوی و برابر 12 ساعت است.به این دو روز اعتدال بهاری و اعتدال پاییزی می‌گویند.زمانی که در نیمکره شمالی اعتدال بهاری است،در نیمکره جنوبی اعتدال پاییزی است.