صنایع دستی ( لاکی روغنی )

• نویسنده:
• تاریخ:
• منبع:
• گروه: هنر و سرگرمی

لاکی روغنی

محصولات لاکی روغنی مختلف هستند. از آن جمله قلمدان سازی است.

قلمدان و قلمدان سازی با هنر و فرهنگ ایران رابطه و پیوند دیرینه دارد.

چرا که گرانمایه ترین میراث های نقاشی و نگارگری تذهیب و منبت کاری هنرمندان قدیمی ما بر جعبه های قلمدان نقش بسته است.

از طرفی قلمدان در گذشته ای نه چندان دور مهم ترین وسیله کتابت و بهترین عامل برانگیختن و ترغیب مردم طبقات گوناگون به فراگیری آموزش و خطاطی و خوشنویسی بود.

قلمدان سازی از عهد صفویه رونق و اعتبار افزونی گرفت.

قلمدان های این دوره از جمله اصیل ترین آثار هنری باستان به شمار می روند.

قلمدان ها به طور عمده از سه دسته تشکیل یافته اند ( از نظر جنس)

1-    قلمدان های چوبی

2-    قلمدان های فلزی

3-    قلمدان های مقوایی

به طور کلی از لحاظ اندازه قلمدان ها بر 4 گونه اند :

الف) کوچک که به ان نیم بهره نیز می گویند و ابعاد آن 2*13 سانتی متر است.

ب) قلمدان متوسط یا یک بهره که ابعاد آن 7/3 *21 سانتی متر است.

ج) قلمدان عادی که دو بهره نیز نامیده می شود و ابعادش 4/4* 5/23 سانتی متر است.

د) قلمدان بزرگ که تقریباً به اندازه جعبه قلمدان است به ابعاد 5/5*28 و سه بهره نام دارد.

از قلمدان سازهای معروف که قلمدان مقوایی می ساختند. که در دوره ی قاجار شهرت داشتند می توان به میرزا ابوالقاسم طباطبایی، مشهدی حسن تهرانی، عبدالحسین مقواساز اصفهانی و کریم مقوا ساز اشاره کرد.

از محصولات دیگر لاکی روغنی می توان به جلد سازی و قاب آینه اشاره کرد.

به لاکی روغنی های که از جنس کاغذ تهیه می شود پاپیه ماشه هم می گویند، پاپیه ماشه که اساساً واژه ای فرانسوی است و در فرهنگ های لغت به معنی کاغذ فشرده آمده معمولاً به اشیایی مقوایی که سطح آنها به وسیله نگار گری تزیین و با لاک مخصوص پوشش یافته است اطلاق می شود.

سابقه این نوع هنر که در گذشته « نقاشی روغن» یا « لاکی» نامیده می شد، چندان روشن نیست.

لیکن از آثار موجود در موزه ها چنین استنباط می شود که تا بعد از دوره سلجوقیان کلیه کتابهای خطی دارای جلد چرمی ساده یا ضربی و فاقد هر نوع تزینات اسلیمی بوده است.

در دوره ایلخانی نیز که شهر هرات مرکز عمده تحقیقات و تالیفات بوده و جلد کتاب بسیار معتبر  از نوع سوخت و جلد کتاب عادی معمولاً چرمی ساده یا ضرب بوده و برای تزیین کتب علاوه بر نقوش اسلیمی از خطوط ختایی استفاده می شده و ظاهراً تا آن زمان پاپیه ماشه در ایران رواج نداشته ولی اسناد معتبری در دست است که نشان می دهد این هنر از دوره صفویه به ایران راه یافته  به موازات سایر انواع صنایع دستی شکل گرفته و متکامل شده است.