علم و تفکر

فکس (نمابر)

دورنگار، نمابر ،پست تصویری، فکس، یا فاکس تصویری از یک مدرک (یک یا چند صفحه متن یا تصویر) را به دستگاه فکسِ دیگر می فرستد. این دستگاه تصویر مدارک فرستاده شده توسط دستگاه‌های فکسِ دیگر را هم چاپ می‌کند. ماشینی که تصویر را می فرستد الگوی نقاط روشن و تاریکِ مدرک را به سیگنالِ الکتریکی تبدیل می‌کند. این سیگنال از طریق شبکه تلفن به دستگاه گیرنده می‌رسد که سیگنال را به صورت اولیه اش بر می گرداند. بعضی از دستگاه‌های فکس یک گوشیِ تلفن هم دارند که با آن می‌توان با شخصی که با دستگاه دیگر کار می‌کند صحبت کرد. به مدارکی که ارسال می‌شوند فکس می گویند.

دستگاه نمابر فکس اولین بار در سال 1843تسوط یک مخترع اسکاتلندی به نام الکساندر بین ساخته شده. این دستگاه وسیله ای بود که تصویر با نوشته ی دست نویس را به می توانست به جاهای مختلف بفرستد برای اینکار ابتدا تصویر را به خطوط عرض کوچک تقسیم می کرد و هر خط نیز به نقاط تیره و روشن تقسیم می شد بعداً این نقاط تیره و روشن توسط تلگراف به صورت خط و نقطه مورس انتقال می یافت.در طرف مقابل هم همین کار به صورت عکس انجام می شد فرآیند معکوس به این شکل بود که ابتدا نقاط تیره و روشن هر خط دریافت می شد برای انتقال به روی کاغذ نیز از محلول آغشته به فروسیانید پتاسیم که می توانست حرکت کند استفاده می شدو هر گاه سیاه ارسال می شد سوزن با صفحه تماس برقرار می کرد و به علت واکنش شیمیایی بین کاغذ و محلول یک اثر سیاه روی کاغذ باقی می ماند.ابتدا سرعت و دقت در کار بسیار کم بود سرعت نخستین دستگاه نمابر بیش از 253 کلمه در دقیقه نبود. نخستین نمابر بازرگانی میان دو شهر لیون و پاریس توسط یک مهندس فرانسوی به راه افتاد. کاسلی مجری طرح مذکور در دستگاه خود را پان تلگراف نماید. تفاوت این دستگاه با دستگاه بین این بودکه به این دستگاه زمان سنج وصل شده بود  که دو دستگاه همزمان با هم کار کنند ولی باز تا آن زمان به نمابر به صورت تجاری هم به کار نرفت .

طرح اصلی فکس امروزی در 1902 در آلمان اختراع شد. که علاوه بر کلمات تصاویر را هم می توانستند بفرستند ولی مسئله مهم این بود که درآن زمان بیشتر کلمات را می فرستادند و تصاویر مهم نبودند. به خاطر همین مسئله در تجارت زیاد استفاده نمی شود اولیه بار روزنامه ها از این دستگاه برای فرستادن عکس ها و تصاویر مختلف به نقاط مختلف دنیا بود که استفاده کردند. برای روزنامه ها خیلی مهم بود. به خاطر تصاویر دومین اداره ، اداره هواشناسی بود که به کمک نمابر نقشه های وضعیت هوا را از نقطه ای به نقطه ای دیگر ارسال می کرد و یکی از مشکلات که بر سر راه نمابر بود ناسازگاری دستگاه ها ی مختلف بود زیرا هر شرکتی بدون توجه به دستگاه دیگران شروع به ساخت دستگاه می کرد ، دستگاه های مختلف نمی توانستند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. بلاخره در سال 1960 تلاش شد تا این مسله که به صورت یکسان سازی نمابرها انجامید نخستین بار در قانون امریکا تولید نمابر ارائه شد .تا سال‌ها از فکس عمدتاً در روزنامه‌ها برای دریافت سریع تصویر از سراسر جهان استفاده می شد. فکس‌های اداری از اوایل 1980 رایج شد.

پس از اینکه با دستگاه فرستنده شماره تلفن دستگاه گیرنده گرفته شد و دستگاه گیرنده جواب داد، دستگاه فرستنده شروع به اسکن کردن مدرک کرد. یعنی هر لحظه قسمت کوچکی از آن را از مقابلِ ردیفی از صدها حسگر الکترونیکی ریز می گذرانند. لامپی روی این مدرک نور می اندازد. هربار که مدرک اندکی حرکت می‌کند، حسگرها نشان می دهند که کدام بیت‌های مدرکِ قرار گرفته زیر ردیف حسگرها نور را باز می تابانند (و روشن اند) و کذام بیت‌ها نور را باز نمی تابانند (و تاریک اند). دستگاه فکس سیگنال‌های حاصل از سیگنال‌ها را به خط تلفن می فرستد. به این طریق الگوی تاریک و روشن مدرک را به دستگاه گیرنده می فرسد. وقتی آخرین صفحه مدرک فرستاده شد، دستگاه خط تلفن را قطع می‌کند تا تماس پایان یابد.

دستگاه فکس گیرنده سیگنال‌ها را، به صورت یک خط در هر لحظه، از دستگاه فرستنده دریافت می‌کند. دستگاه گیرنده این سیگنال‌ها را به ردیفی از عناصر گرم‌کننده می فرستد. به ازای هر حسگر نوری ماشین فرستنده، یک عنصر گرم‌کننده در دستگاه گیرنده وجود دارد. جاهایی که مدرک اصلی تاریک بوده عنصر گرم‌کننده روشن می‌شود و جاهایی که مدرک اصلی تاریک بوده عنصر گرم‌کننده روشن و جاهایی که مدرک روشن بوده عنصر گرم‌کننده خاموش می‌شود. کاغذ حساس به گرما (که کاغذ گرمایی خوانده می‌شود) از روی این عناصر گرم‌کننده عبور می‌کند و جاهایی که این عناصر خاموش اند، کاغذ سیاه می‌شود. به تدریج الگوهای روشن و تاریکِ مدرک اصلی روی کاغذ رسم می‌شود. بعضی از دستگاه‌های فکس جدید می‌توانند مدارک دریافت شده را به جای کاغذ گرمایی روی کاغذ معمولی چاپ کنند