رشت

• نویسنده:
• تاریخ:
• منبع:
• گروه: علوم انسانی

تاریخچه شهرستان رشت

شهر رشت در دوره پيش از اسلام و دست كم در دورة ساسانيان وجود داشته است .در زماني كه حكومت ساساني رو به فروپاشي مي رفت، حكمراني مستقل اين ديار را گيلان‌شاه مي‌ناميدند. پس از غلبه مسلمانان بر ايران، اولين بار كه نامي از رشت به ميان آمد،‌ سال 61 هجري قمري بود. در زمان صفويه به ويژه در دورة‌ شاه اسماعيل صفوي ، سرزمين گيلان به دو بخش :‌ بيه پس به مركزيت رشت و بيه پيش به مركزيت لاهيجان تقسيم مي شد.

حكومت بيه پيش از 943 هجري قمري به خان احمد گيلاني رسيد و شاه طهماسب اول صفوي، حكومت بيه پس را نيز به او سپرد.سرانجام شاه عباس اول صفوي گيلان را تسخير كرد. در سال 1045 هجري قمري ، شهر رشت به دست استپان رازين روسي غارت شد. در سال 1722 ميلادي نيز سپاهيان پتر كبير ، رشت را تسخير كردند. سپس روس هاي بلشويك در جريان تعقيب هواداران تزار رشت را به تصرف خود درآوردند.

رشت در طول تاریخ خود ، وقایع اسف انگیز فراوانی را از سر گذرانده است . در زمستان 1246 هجری قمری ، طاعون شدید در گیلان شایع شد و در حدود شش هزار نفر را از پای درآورد . 56 سال بعد ، شهر به آتش كشیده شد و خسارات فراوان دید . در سال 1316 هجری قمری در رشت شورش نسبتاً دامنه داری علیه قانون خراج راهداری كارگزاران روس كه از ساكنان دهستان ها دریافت می كردند ، به وقوع پیوست . به هنگام جنگ جهانی اول شهر رشت در معرض تاخت و تاز سپاهیان روس و بعد نیروهای انگلیسی و شورشیان محلی قرار گرفت و خرابی بسیار در آن به بار آورد .در سال 1920 میلادی ارتش سرخ باكو را تصرف كرد و وارد بندر انزلی شد . این كار موجب شد كه حكومتی ضد انگلیسی به ریاست میرزا كوچك خان در رشت تشكیل شود . انگلیسی ها رشت را تخلیه كردند و با آتش زدن انبارهای خود و انهدام پل سفید رود ، رهسپار بغداد شدند . قوایی از تهران عازم سركوبی انقلابیون شد . به موجب قرارداد 1339 هجری قمری ( 1921 میلادی ) كه بین دولتهای ایران و اتحاد جماهیر شوروی منعقد شد ، گیلان و رشت از نیروهای روسی تخلیه شد .

امروزه شهرستان رشت به عنوان مركز راههای بازرگانی گیلان و بازار تجارت و واردات و صادرات مطرح است و به عنوان مركز استان امكانات جهانگردی فراوانی دارد .

مراکز تاریخی و باستانی

آرمگاه میرزا كوچك خان

آرامگاه میرزا كوچك خان جنگلی معروف به سردار جنگل در جنوب شهر رشت و در محله سلیمان داراب واقع شده است . در حال حاضر ،‌ بنایی ساده ، اما زیبا روی قبر میرزا كوچك خان ساخته شده است .

مدرسه شاپور رشت

این مدرسه ، از بناهای اوایل دوره پهلوی است كه در سر راه رشت به بندر انزلی قرار دارد و اولین مدرسه به شیوه امروزی و با معماری نوین در گیلان است . این ساختمان ، نخستین دبیرستان گیلان است كه در آن آمفی تئاتر ، آزمایشگاه و دیگر تأسیسات جنبی نیز پیش بینی و ساخته شده است . علاوه بر این مدرسه ، مدرسه قدیمی معروف به شهید بهشتی نیز كه به دوره قاجار مربوط است ، در خیابان آزادگان رشت واقع شده  و اثری جالب توجه می باشد .

آرامگاه میرنظام الدین و آرامگاه دكتر حشمت

این زیارتگاه در محله‌ چله خانه شهر رشت قرار دارد و شامل آرامگاه ، مسجد و چله خانه بود كه چله خانه آن از بین رفته است . در بخشی از صحن این مجموعه آرامگاه شادروان دكتر حشمت – از یاران میرزا كوچك خان جنگلی – قرار دارد .

كاروانسرای لات

این كاروانسرا كه نزد اهالی محل به كاروانسرای شاه عباسی نیز شهرت دارد ، در 35 كیلومتری جنوب رشت و در چهار كیلومتری امامزاده هاشم ، بر سر جادة رشت – قزوین واقع شده است .

این كاروانسرا حیاطی مربع شكل دارد كه در هر ضلع آن به طول 27 متر ، هفت شاه نشین ( ایوان ) و اتاق ساخته اند . كاروانسرا با آجر و ملاط ساروج ساخته شده است .

جاذبه های طبیعی

چشمه‌ آب شور لاكان

در انتهای جاده رشت – لاكان ، یك جاده‌ خاكی دیده می شود كه این نقطه را به شهر صنعتی رشت متصل می كند . در میانه جاده ، روستای « آقا دانا پیر » قرار دارد كه در شرق آن ، جنگل انبوه و زیبا دامن گسترده است . چشمه آب شور لاكان ، در دل این جنگل و در جنوب رشت قرار دارد . مردم منطقه ، چشمه را مقدس و آب آن را شفا بخش می دانند و در فصل تابستان برای درمان بیماری های پوستی با آب چشمه حمام می كنند .

چشمه چشما گل سه شنبه

این چشمه در روستای « طالم سه شنبه » از توابع بخش سنگر در 12 كیلومتری جاده رشت – قزوین واقع شده است . در كنار چشمه ، درختی تنومند دیده می شود كه مورد احترام اهالی است . از آب معدنی چشمه ، در درمان بیماری های پوستی به ویژه جوش های صورت و بدن استفاده می شود .

اماکن زیارتی و مذهبی

مسجد صفی ( سفید )

این مسجد از بناهای مذهبی زیبای شهر رشت است كه در دوره صفویه ساخته شده است . وجه تسمیه این مسجد به محمد میرزا معروف به صفی میرزا ، پسر بزرگ شاه عباس مربوط است كه به فرمان پدر خود در محلی نزدیك به این مسجد كشته شد . این محل ، كه قتلگاه شاهزادگان جوان و بی گناه بود ، به دستور شاه عباس ، شهیدیه نامگذاری شد و محل بست و پناهگاه مجرمان به شمار می رفت . مسجد صفی ، گچ بری ها و كاشی كاری های زیبایی دارد و به دلیل قدمت تاریخی ،‌ از اهمیت فرهنگی ، هنری و جهانگردی بسیاری برخوردار است .

مسجد جامع جور

مسجد جامع جور در لشت نشاء یكی از بناهای معروف گیلان است و در سال 1206 هجری قمری ساخته شده است . مسجد یاد شده با 380 مترمربع مساحت با آجر خشتی ساخته شده و در كتیبه ای كه بر سر در آن و شبستان مسجد نصب شده ، تاریخ 1318 هجری قمری ثبت شده است . این مسجد دو طبقه و پنجره های منبت كاری شده دارد .

بقعه‌ آكاشا ( عكاشه )

این بعقه در رود برده، درفاصله 5/1 كیلومتری شمال منطقه سنگر ، از توابع رشت قرار دارد . بر پایه شجره نا مـه موجـود در داخـل بقعـه ، ایـنجا آرامـگاه « آشیـخ علـی بن آقـاكاشاه » پسر قیس ، از صحابه حضرت رسول(ص)‌است . اما در شجره نامه ای دیگر ، وی از پسران امام موسی كاظم (ع) معرفی شده است . بر اساس كتیبه موجود ، بقعه در سال 920 هجری قمری ساخته شده و بام آن از سفال است .

بقعه آقا سید دانیال

این آرامگاه در محله‌ كوچصفهان رشت واقع شده است . مزار امامزاده در بنایی با نقشه مستطیل شكل قرار دارد كه به نام « خشت مسجد » معروف است .

غرفه‌ زنانه كه بدنه آن با طرح های زیبای ستاره های هشت پر ، هشت ضلعی و چهار ضلعی تزئینی زینت شده است ، در قسمت شمالی قرار دارد . این امامزاده به امام موسی كاظم ( ع ) منسوب است .

ميدان شهرداري

رشت در طول تاريخ خود ، وقايع اسف انگيز فراواني را از سر گذرانده است . در زمستان 1246 هجري قمري، طاعون شديد در گيلان شايع شد و در حدود شش هزار نفر را از پاي درآورد. 56 سال بعد، شهر به آتش كشيده شد و خسارات فراوان ديد . در سال 1316 هجري قمري در رشت شورش نسبتاً دامنه داري عليه قانون خراج راهداري كارگزاران روس كه از ساكنان دهستان ها دريافت مي كردند، به وقوع پيوست . به هنگام جنگ جهاني اول شهر رشت در معرض تاخت و تاز سپاهيان روس و بعد نيروهاي انگليسي و شورشيان محلي قرار گرفت و خرابي بسيار در آن به بار آورد .در سال 1920 ميلادي ارتش سرخ باكو را تصرف كرد و وارد بندر انزلي شد.

آرامگاه ميرزاكوچك خان اين كار موجب شد كه حكومتي ضد انگليسي به رياست ميرزا كوچك خان در رشت تشكيل شود. انگليسي ها رشت را تخليه كردند و با آتش زدن انبارهاي خود و انهدام پل سفيد رود ، رهسپار بغداد شدند . قوايي از تهران عازم سركوبي انقلابيون شد . به موجب قرارداد 1339 هجري قمري ( 1921 ميلادي ) كه بين دولتهاي ايران و اتحاد جماهير شوروي منعقد شد ، گيلان و رشت از نيروهاي روسي تخليه شد.

امروزه شهرستان رشت به عنوان مركز راههاي بازرگاني گيلان و بازار تجارت و واردات و صادرات مطرح است و به عنوان مركز استان امكانات جهانگردي فراواني دارد.

مراكز ديدني و تاريخي

* آرامگاه ميرزاكوچك خان
* مدرسه شاپوررشت
* آرامگاه ميرنظام الدين
* آرامگاه دكترحشمت
* كاروانسراي لات
* چشمه آب شورلاكان
* چشمه چشماگل سه‌شنبه
* مسجدصفي
* مسجدجامع جور
* بقعه آكاشا
* بقعه آقاسيددانيال
* بقعه خواهرامام