دشت لوت
دشت لوت
بزرگ ترین چاله فلات داخلی ایران دشت لوت است و بخشی از آن بین سیستان و بلوچستان قرار دارد. این دشت ، یکی از خشک ترین و گرم ترین دشت های جهان است و کمتر اثری از آب در آن دیده می شود. حداکثر بارندگی آن در سال حدود سیصد میلی متر است. ارتفاع متوسط دشت حدود ششصد متر و پست ترین نقطه آن سیصد متر می باشد. قسمت غرب دشت لوت، بیابان دیگری به نام نمکزار که در فصل بارندگی بسیار صعب العبور می شود، وجود دارد. نیمه شرقی دشت لوت را ریگ روان پوشانیده است. قسمتی از لوت جنوبی سرزمین هموار و قابل عبور است. در دشت لوت بر اثر تابش شدید آفتاب و بادهای شمالی و غربی، توده های بزرگ ماسه ، همیشه به طرف جنوب و جنوب شرقی در حرکت اند و تپه های ماسه ای زنجیره ای را تشکیل می دهند.
دشت لوت بیست‌وپنجمین بیابان بزرگ جهان است
لوت در فارسی به معنی لخت، برهنه و بی‌آب و علف است، دشت لوت هم همه این ویژگیها را دارد؛ بیابانی در جنوب شرقی ایران و بین استان‌های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان که سالها به عنوان گرم‌ترین نقطه زمین شناخته و دمای 71 درجه سانتیگراد در مرکز آن ثبت شده است و پر از ناشناختههاست.
از دشت لوت با عنوانهای «چاله لوت، دشت لوت و کویر لوت» یاد می‌شود؛ منطقهای بیابانی با حدود ۱۷۵ هزار کیلومتر مربع یعنی یک دهم مساحت ایران. این دشت، بیست و پنجمین بیابان بزرگ جهان است. بخشی از این دشت بزرگ را بیابانی ماسهای و ریگی تشکیل میدهد و بخشی از آن هم کویری است؛ برای همین دانشمندان معتقدند که این بیابان بزرگ را باید دشت لوت خواند، نه کویر لوت؛ چون کویر تنها بخشی از آن است.
دشت لوت سطحی خشک و تیره دارد که گرمای زیادی را به خودش جذب میکند؛ به همین دلیل در سالهای ۲۰۰۴، ۲۰۰۵، ۲۰۰۶، ۲۰۰۷ و ۲۰۰۹ ماهواره سنجنده «مدیس» دشت لوت را با 70.7 درجه سانتیگراد گرم‌ترین نقطه کره زمین اعلام کرد و برخی از جغرافیدانان چون «پرویز کردوانی» معتقدند که گرم‌ترین نقطه زمین در بیابان لوت «چاله مرکزی لوت» در ۷۵ کیلومتری شرق شهداد است.
گودترین نقطه داخلی فلات ایران در دشت لوت و با نام گود لوت شناسایی شده است
دشت لوت تنها گرم‌ترین نقطه زمین را در خود جای نداده بلکه گودترین نقطه داخلی فلات ایران با نام «گود لوت» هم در دل این دشت عجیب است.
یکی از زیباترین مناظر در دشت لوت، کلوتهای اسرارآمیز شهداد است؛ کلوتهای شهداد از دور شبیه شهری با آسمانخراشهای کلوخی است که برخی آن را شهر ارواح، شهر خیالی و یا شهر لوت نامیده‌اند. کلوتهای شهداد مرتفعترین هرمهای ماسهای دنیا هستند که بر اثر فرسایش باد و آب ایجاد شده‌اند. در میانه این کلوتهای اعجاب برانگیز تقریبا هیچ حیاتی وجود ندارد و میگویند هنوز هیچ انسانی همه بخشهای این شهر را نپیموده است.
پوشش گیاهی دشت لوت درختان و درختچههای گز است که در گلدانهای بیابانی قرار دارد که به «نبکا» شهرت دارند و برای جلوگیری از مدفون شدن در زیر شنها با استفاده از آب سفرههای زیرزمینی رشد میکنند.
دشت لوت با وجود سختی آب و هوا اما گونههای جانوری متنوعی دارد، روباه شنی، خرگوش، گربه شنی، جبیر، جرد، سارگپه، شاهین، مگس گیر، چک کاکلی، تیر مار، شتر مار، مار جعفری، آگامای سروزغی، دم سیاه و عربی و انواع عقرب شامل عقرب طلایی، سیاه و جرار و در ارتفاعات کل، بز و جبیر قابل مشاهده است که نشانه چرخه فعال اکولوژی دشت لوت است.
وارد شدن به دشت لوت و کویرپیمایی در این منطقه کار سادهای نیست، به دلیل صعبالعبور بودن منطقه و نبود هیچ گونه سوختی، کویر پیمایی در این منطقه، پرخطر و دشوار است. اما گروههای ایرانی و خارجی بسیاری تا کنون اقدام به وارد شدن به دل این کویر بزرگ کردهاند که گزارش سفر آنها پرده از زیباییها این کویر اسرار آمیز بر میدارد.
اضافه شدن یک اثر به فهرست جهانی یونسکو سبب می‌شود که دخل و تصرف در آن سخت شود، همچنین باید از سوی کشوری که نگهدارنده اثر محسوب می‌شود، برنامههای حمایتی برای آن اثر اجرا شود و از هر اقدامی‌که باعث به خطر افتادن اثر می‌شود باید جلوگیری کرد.