شهر فیروز آباد
شهر فیروزآباد
شهر فیروزآباد، در یکصد کیلومتری جنوب شیراز یکی از پر جاذبه ترین و در عین حال گمنام ترین شهرهای گردشگری ایران است. فیروز آباد تا قبل از حمله اسکندر به ایران، شهر گور نامیده می شد اسکندر مقدونی این شهر را کاملا ویران کرد و قرن ها بعد از اسکندر، اردشیر موسس سلسله ساسانی این شهر را احیا و آباد کرد، اما در حمله تازیان به ایران این شهر دوباره ویران شد.
«ابن بلخی» که یک هزار سال قبل کتاب فارسنامه را تالیف کرده است، می نویسد: «فیروزآباد که قدیم آن را گور می نامیدند به روزگار کیانیان شهر بزرگی بوده و حصاری عظیم داشت. اسکندر چون به پارس حمله کرد چندان که کوشید نتوانست به حصار شهر گور رخنه کند لذا جهت رودی را که از سر کوه می آمد، به طرف شهر برگرداند و در شهر جاری ساخت تا آن که تمام شهر گور در آب غرق شد».
فیروزآباد نسبت به زمین های اطرافش در گودی واقع شده است، لذا با آب رودخانه ای که اسکندر در شهر جاری ساخت، این شهر به یک دریاچه تبدیل شد و این دریاچه قرن ها باقی بود تا این که اردشیر با اندیشه هایی آب دریاچه را تخلیه کرد و شهر جدیدی به جای شهر گور بنا نهاد. مولف فارسی نامه می نویسد: «اردشیر پسر بابک، مهندسان و دانشمندان را جمع کرد تا تدبیر گشادن آن آب کنند».
با تلاش مهندسان ساسانی و ایجاد یک تونل، آب دریاچه را خالی می کنند و شهر جدیدی را بنا می گذارند و این شهر جدید را به مناسبت نام باقی آن «کوه اردشیر» یا «اردشیر خوره» می نامند.
«اردشیر خوره» در زمان حمله تازیان به ایران،ویران شد تا زمانی که عضدالدوله دیلمی (گیلانی) بر خلفای تازی پیروز شد و به آبادانی این شهر همت گماشت، کوه اردشیر نیز دوباره آباد و از آن به بعد فیروزآباد نامیده شد.
از دیدنی های این شهر می توان به قلعه دختر، کاخ ساسانی و برج آتشکده وبقایای شهر گور اشاره کرد.
جاذبه های طبیعی و تاریخی
قلعه دختر فیروز آباد
این قلعه نخستین بنای گنبد دار ایرانی است که با اصول فنی و معماری خاص ساخته شده و مصالح به کاررفته در آن شبیه کاخ اردشیر استقلعه دختر در شش کیلومتری جاده فیروز آباد به شیراز در دامنه کوهی مشرف به جاده قرار دارد که پس از طی مسافتی حدود 300 متر می توان به قلعه رسید.
تمام قلعه از سنگ های درشت ساخته و سنگ های نما، تراشیده شده اند ولی سنگ های پی ها و داخل دیوارها از قلوه سنگ های درشت رودخانه ای تشکیل شده اند. عظمت بنای این قلعه ، مبهوت کننده است و دیوارهای بلند آن با همه شکستگی و ریخته شدن، هنوز هم شکوهی خیره کننده دارند.
در قسمتی از قلعه دهانه غاری دیده می شود که به قول بعضی از محلی ها این غار راهی به کاخ ساسانی در جلگه فیروزآباد داشته است. یعنی در زمان حمله دشمن به قلعه ، محصورین قلعه می توانستند از طریق این غار با شهر ارتباط داشته باشند و بتوانند غذا و نیروی انسانی وارد قلعه کنند.
علت نام گذاری قلعه دختر :
وجه تسمیه این قلعه به سبب انتساب آن به الهه آناهیتا، خدای آبهای زیر زمینی و پاکی‌ها… بوده که در فرهنگ ما ایرانیان به صورت یک دختر نجیب و معصوم تصور شده است.بر اساس اینکه این قلعه دست نیافتنی و صعب العبور بوده است در باور مردم و به مرور زمان به قلعه دختر معروف شده است.
اهالی فیروزآباد عمدتا ازایل قشقایی هستند که این ایل از ایرانی های ترک زبان ساحل کناره غربی رود جیحون بوده اند که در زمان حمله چنگیز از ترس مغول ها به فارس فرار می کردند و به همین علت هم لقب« قاش قایی» گرفتند.
برج آتشکده
اما برج آتشکده شهر« اردشیر خوره» در سر راه فیروزآباد به فراشبند قرار دارد. برج آتشکده،حدود 22 متر ارتفاع دارد اما یکصد سال قبل که همین برج مورد بازدید خانم وآقای « دیولافوا»،دانشمندان باستان شناس فرانسوی قرار گرفته بود،طبق اندازه گیری آنها 26 متر ارتفاع داشته است و این بدان معنی است که در طی یکصد سال گذشته حدود 4 متر ازارتفاع برج ریزش کرده است. این برج اگر بازسازی و یا توربندی نشود، همچنان فرو خواهد ریخت و در آینده دیگر اثری از بنایی که 1800 سال قبل ساخته شده است، باقی نخواهد ماند.
کاخ ساسانی
کاخ ساسانی از دیگر جاذبه های تاریخی و گردشگری این شهر است که دارای تالارهای تو در تو است و با گذشت 1800 سال در قسمت بالای دیوارهای داخلی آن گچ بری قسمت بالا همچنان سالم مانده است و در ضلع شرقی کاخ، چهار ساختمان گنبدی شکل عظیم وجود دارد، که مشابه آن قلعه دختر ( قلعه اردشیر) قسمتی از نوک سقف گنبد آنها در دایره ای به قطر یک متر باز است. در ضلع شمالی خارج از دیوار کاخ نیز چشمه ای زلال از دل خاک می جوشد و استخری طبیعی در جلوی این چشمه درسا شده است. نهری، از کنار دیوار شرقی کاخ عبور می کند که موجب آبادانی شهر گور وکاخ ساسانی بوده است.
شهر باستانی گور
شهر باستانی گور نخستین شهر دایره ای شکل ایران محسوب می شود که به دستور اردشیر بابکان ساخته شده است. کاوش های باستان شناسی در این شهر ساسانی برای نخستین بار در سال جاری توسط دیتریش هوف، باستان شناسی آلمانی آغاز شده است. این شهر چهار دروازه اصلی داشته است. این دروازه ها عبارتند از باب مهر که از طرف شرق باز می شده است، باب بهرام که از طرف غرب باز می شده است، باب هرمز که دروازه شمالی محسوب می شده و در آخر نیز باب اردشیر که از طرف جنوب باز می شده است.
از جمله یافته های مهم باستان شناسی در شهر گور، کشف دروازه تخت نشین بوده است که شباهت زیادی به سر درهای تخت جمشید دارد....
رنگ های به کار رفته در این کف همچنان سالم هستند و توجه ساسانیان را به استفاده از رنگ های متنوع در معماری نشان میدهد....
كاخ اردشیر آتشکده:
این بنا با طول 116 متر و عرض 55 متر یکی از کاخ های ییلاقی اردشیر به شمار می رود که از سنگ پاره و ملاط گچ ساخته شده و نمای آن از شمال به چشمه جوشان ورودی موسوم به برم پیر (قمپ و خنب) که آب زلالی از آن می جوشد و از جنوب به دیوار باره بلندی است که آتشکده اصلی در آن جهت و بیرون از کاخ ساخته شده است.