قاره ها

• نویسنده:
• تاریخ: 1397/02/20
• منبع:
• گروه: علوم تجربی

 قاره ها :

کوتاه در مورد سیاره زمین

زمین سومین سیاره سامانه خورشیدی است که در فاصله ۱۵۰ میلیون کیلومتری از ستاره خورشید  قرار دارد. از نظر واژه شناسی ایرانی، زم یکی از فرشتگان دین زرتشت بوده‌است که با پسوند «ین» زمین را به وجود آورده‌است . این سیاره چگال‌ترین  و از نظر بزرگی پنجمین سیاره از هشت سیاره  سامانه خورشیدی است. همچنین در میان چهار سیاره سنگی گردان به دور خورشید ( تیر ،  ناهید ،  زمین و مریخ) زمین بزرگترین آن‌ها است. گاهی از آن با نام‌های جهان و سیاره آبی نیز یاد می‌شود.

بلندترین نقطه بر روی خشکی‌های زمین کوه اورست  نام دارد که ۸۸۴۸ متر بالاتر از سطح دریا  است. ژرف‌ترین قسمت دریاها نیز در نزدیکی جزایر فیلیپین در اقیانوس آرام قرار دارد. عمق این ناحیه حدود ۱۱ کیلومتر پایین‌تر از سطح دریا است و به آن درازگودال ماریانا  گفته می‌شود.

در این سیاره حدود یک صد و پنجاه میلیون کیلومتر مربع خشکی وجود دارد که از این مقدار پانزده میلیون کیلومتر رود خانه و دریاچه می باشد . جمعیت این سیاره حدود هفت  میلیارد نفر است .

 

قاره ها :

قارّه به انبوه پیوسته‌ای از خشکی  بر روی کره زمین گفته می‌شود که معمولاً به صورت خشکی‌های جزیره مانند بزرگ سر از اب درآورده‌اند در این میان دو قاره آسیا و اروپا به هم چسبیده و تنها با رشته کوه اورال از هم جدا می‌شوند؛ که به عبارتی  قاره اورآسیا هم نامیده می‌شوند. در دوره‌های باستانی جایگاه و آرایش قاره‌های زمین کاملاً دگرگون و متفاوت با امروز بوده‌است. در آن دوره‌ها بسیاری از قاره‌های امروزی چسبیده به هم بوده و تشکیل چند ابرقاره را می‌دادند. جمعیت کره زمین بر اساس برآورد اداره آمار آمریکا در دسامبر ۲٠۱۷ بیش از ۷ میلیارد برآورد شد.

قاره‌ها معمولاً بر اساس عرف شناخته و متمایز می‌شوند و معیار مشخصی ندارند. به طور قراردادی هفت قاره شناسایی شده‌اند و از بزرگ به کوچک بر حسب مساحت: آسیا، آفریقا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی، جنوبگان، اروپا، اقیانوسیه می باشند .

 

آسیا :  

آسیا بزرگترین قاره جهان دارای شکلی تقریباً سه گوشه است که شبه جزایر زیادی دارد و تماماً در نیمکره شمالی واقع شده‌است.  طول شمالی جنوبی این قاره  برابر ۷۶ درجه عرض جغرافیایی است زیرا که جنوبی‌ترین نقطه آن یعنی سنگاپور که در جزیره کوچکی در انتهای جنوبی شبه جزیره ماداکا قرار دارد یک درجه در شمال واقع است و شمالی‌ترین نقطه آن یعنی دماغه چلیوسکینی در مدار ۷۷ درجه عرض شمالی قرار گرفته‌است . کوه‌های اورال، دریای خزر، دریای سیاه و دریای آزوف، آسیا را از اروپا  جدا می‌نمایند، مرز بین آسیا و آفریقا ، کانال سوئز است . آسیا در بین دو اقیانوس منجمد شمالی و هند  قرار دارد .  بلندترین قله جهان اورست به ارتفاع ۸٬۸۴۸ متر نیز در این قاره قرار دارد . قاره آسیا با مساحت حدودی چهل و پنچ میلیون کیلومتر حدود 30 درصد از کل خشکی های سیاره زمین را شامل می شود .

جمعیت این قاره حدود چهار و دو دهم میلیارد نفر می باشد که حدود پنجاه و پنج درصد جمعیت سیاره زمین می باشد. قاره آسیا بطور کلی متشکل از 47 کشور مستقل، 6 کشور غیرمستقل و 6 کشور وابسته می باشد.

اروپا :

قاره اروپا، در نیم‌کره شمالی زمین قرار دارد و پس از قاره اقیانوسیه ، دومین قاره کوچک جهان است. قاره اروپا با قاره آسیا در یک پهنه خشکی قرار گرفته‌اند . مرز طبیعی میان اروپا و آسیا را کوه‌های اورال تشکیل می‌دهند.
مساحت اروپا حدود ده میلیون کیلومتر مربع است و بیش از  هفتصد و سی میلیون نفر جمعیت دارد که تقریباً ده درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند.  با وجود مساحت نسبتاً کم خود، اروپا پس از آسیا دومین قاره جهان از نظر تراکم جمعیت است. اروپا در اصل شبه جزیره‌ای در شمال غرب اوراسیا و در شمال قاره آفریقا است. اروپا که به دلیل قرار گرفتن در منطقه معتدل شما به قاره سبز معروف است بین آب‌های دریای خزر و دریای سیاه در جنوب شرقی، مدیترانه در جنوب ، اقیانوس اطلس در غرب و دریای آدریاتیک در شمال قرار دارد. اروپا هم‌چنین جزایر بسیاری دارد که از جزایر بزرگ آن می‌توان به جزایر بریتانیا و ایسلند اشاره کرد. شماری از شهرهای مهم و تاریخی جهان ازجمله لندن، رم ، مسکو ، آتن ،  پاریس ، و برلین در اروپا قرار گرفته‌اند.

آب فراوان موجب پیدایش جنگل‌های سرسبز و رواج کشاورزی و دامداری در این قاره شده‌است. از این رو، این سرزمین پرآب و سرسبز از گذشته‌های دور، محل زندگی انسان و بسیاری از جانوران بوده‌است و به همین علت به این قاره، قاره سبز گفته می‌شود.

آفریقا :

آفریقا یا اِفریقا سومین قاره پهناور جهان پس از آسیا و آمریکا است. با مساحتی حدود ۳۰٬۲۲۱٬۵۳۲ کیلومتر مربع ۲۰٫۳٪ از مجموع خشکی‌های زمین را در بر می‌گیرد. عرض این قاره حدود ۸۰۰۰ کیلومتر از شمال به جنوب و طول آن در حدود ۷۴۰۰ کیلومتر از شرق به غرب می‌باشد. آفریقا با بیش از یک میلیارد نفر جمعیت  دارای ۶۱ کشور بوده که حدود سیزده درصد  از جمعیت جهان را در خود جای داده‌است.

این قاره از شمال به دریای مدیترانه ، از شمال شرق به کانال سوئز و دریای سرخ ، از شرق به خلیج عدن، از جنوب شرق به اقیانوس هند ،  از غرب به اقیانوس اطلس محدود می‌شود.

آفریقا در دو سوی خط استوا قرار گرفته و نواحی اقلیمی مختلفی را در بر می‌گیرد؛ آفریقا تنها قاره‌ای است که از منطقه معتدل شمالی تا منطقه معتدل جنوبی امتداد یافته‌است . به دلیل فقدان بارشهای منظم طبیعی و آبیاری، و نیز تاحدودی عدم وجود سیستمهای توده‌ای یخ یا سفره‌ های زیرزمینی کوهستانی، هیچگونه اثر معتدل‌کننده طبیعی بر اقلیم به استثنای نزدیک سواحل در آن وجود ندارد. در مرکز آفریقا  ، نزدیک استوا) نیمی از سال بارانی می‌باشد که دارای هوای گرم و مرطوب است و جنگل‌های زیبایی را پدیدمی‌آورد که عمری بیشتر از یک نیم سال ندارد چرا که بعد از این فصل بارانی، گرمایی سخت و طاقت فرسا تمام منطقه را فرا می‌گیرد و هیچ جانوری طاقت آن را ندارد و پس مدتی آن جنگل‌ها به بیابانی خشک و بی آب و علف تبدیل می‌شود. که در مجموع طبیعتی ۲ فصل را پدیدمی‌آورد ) .

آمریکای شمالی :

آمریکای شمالی بخش شمالی قاره آمریکا  است. میان سه کشور کانادا ،  ایالات متحده آمریکا و مکزیک تقسیم شده‌است. این قاره در نیمکره شمالی کره زمین واقع شده‌است . کانادا بزرگ‌ترین کشور آمریکای شمالی می‌باشد. این قاره از شمال به اقیانوس منجمد شمالی ، از جنوب به دریای کارائیب ، از شرق به اقیانوس اطلس و از غرب به اقیانوس آرام می‌رسد. تنها راه ارتباطی خشکی بین آمریکای شمالی و جنوبی کشور پاناما می باشد .

این قاره وسعتی حدود بیست و چهار و نیم میلیون کیلومتر را دارا می باشد و جمعیتی بالغ بر ششصد میلیون نفر را در خود جای داده است .

قاره آمریکای شمالی بیست و سه کشور مستقل و تعدادی کشور غیر مستقل را در خود جای داده است .

 

آمریکای جنوبی :

آمریکای جنوبی یا آمریکای لاتین بخش جنوبی قاره آمریکا  است . آمریکای جنوبی را گاه به عنوان قاره‌ای جدا نیز در نظر می‌گیرند.

آمریکای جنوبی در نیم‌کره غربی زمین واقع شده و بیشتر مساحت آن در نیم‌کره جنوبی است. آمریکای جنوبی از سمت غرب به اقیانوس آرام  و از سوی شمال و شرق به اقیانوس اطلس  محدود می‌شود. آمریکای شمالی و دریای کارائیب  در شمال غرب آن واقع شده‌اند. محدوده آمریکای جنوبی را معمولاً از شمال کشور کلمبیا تا جنوب کشور شیلی در نظر می‌گیرند. خط استوا از این قاره می‌گذرد و رود بزرگ آمازون  و جنگل‌های بارانی آمازون در این قاره قرار دارد.

آمریکای جنوبی در حدود هجده میلیون کیلومتر مربع مساحت دارد ۱۲کشور را در خود جای داده و جمعیت این قاره حدودا بالغ بر چهارصد  میلیون نفر می باشد .  به‌ جز دوازده کشور مستقل، دو منطقه غیرمستقل به نام‌های گویان فرانسه و جزایر فالکلند  نیز در آمریکای جنوبی قرار دارند که اولی از مستملکات فرانسه است و دومی جزئی از سرزمین‌های فرادریایی بریتانیا  به‌شمار می‌آید. افزون بر این‌ها، در برخی تقسیمات  ترینیداد و توباگو و پاناما  و شماری از جزایر آنتیل متعلق به پادشاهی هلند را نیز جزئی از آمریکای جنوبی به حساب می‌آورند.

قاره جنوبگان :

جنوبگان به قاره‌ای گفته می‌شود که پیرامون قطب جنوب ، زمین را دربر گرفته‌است. این قاره سردترین نقطه کره زمین است و کمابیش تمام سطح آن با یخ پوشیده شده‌است. کشف این قاره در اواخر ژانویه ۱۸۲۰ توسط کاپیتان جیمز کوک صورت گرفت.

جنوبگان پنجمین قاره بزرگ کره زمین پس از آسیا ،  آفریقا ،  آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی است؛ ولی با این وجود کمترین جمعیت را میان همه قاره‌ها دارد. همچنین بلندترین میانگین بلندی ، کمترین میانگین رطوبت و پایین‌ترین میانگین دما در میان همه قاره‌های جهان به این قاره تعلق دارد.

باور به وجود سرزمینی جنوبگانی یعنی قاره‌ای بس بزرگ که در دورترین نقطه کره زمین قرار گرفته باشد تا بتواند توازن کره زمین را در برابر خشکی‌های عظیم شمال آن حفظ کند از زمان بطلمیوس یعنی سده نخست میلادی وجود داشته‌است. بطلمیوس این مسئله را مطرح می‌کرد که وجود چنین سرزمینی برای حفظ قرینگی خشکی‌ها لازم است. ترسیم خشکی‌های بزرگی در جنوب کره زمین در نقشه‌های قدیمی از جمله در نقشه‌های معروف ( پیری رئیس، دریاسالار امپراتوری عثمانی سده ۱۶ میلادی) رایج بود. حتی پس از این‌که در اواخر سده هفدهم کاشفان دریافتند آمریکای جنوبی و استرالیا جزئی از جنوبگان افسانه‌ای نیستند همچنان در باور جغرافی‌دانان آن دوره، منطقه قطب جنوب بسیار بزرگ‌تر از مساحت راستین آن تصور می‌شد.  قاره جنوبگان با رکورد دمای 89 درجه زیر صفر تنها قاره ای می باشد که ساکن بومی ندارد و حدود 98 درصد از سطح آن را یخ فرا گرفته است .

قاره اقیانوسیه :

اُقیانوسیه یکی از قاره‌های جهان است که گروه‌های گوناگونی از جزیره‌های اقیانوس آرام را در بر می‌گیرد. این گروه‌های جزیره‌ای از دیدگاه قوم‌شناسی شامل سه گروه پُلی‌نِزی ، مِلانزی و میکرونزی می‌شوند. جزیره نیوزلند که بخشی از پلی‌نزی است و گینه نو که بخشی از ملانزی است و همچنین کشور استرالیا  هم جزئی از قاره اقیانوسیه به‌شمار می‌رود .  شبه جزیره  مالایا  نیز گاه بخشی از اقیانوسیه نامیده شده است .  اقیانوسیه کوچک‌ترین قاره از دیدگاه مساحت خشکی و کم‌جمعیت‌ترین قاره پس از قاره  جنوبگان  می‌باشد.

اقیانوسیه یک مفهوم جغرافیایی و گاه ژئوپلیتیک است . اقیانوسیه هم‌چنین یکی از هشت بومگاه  بر روی کره زمین به‌شمار می‌آید.

از دیدگاه تقسیمات کشوری، اندونزی و تیمور شرقی هم به آسیا و هم به اقیانوسیه تعلق دارند. استان پاپوآ و پاپوآی غربی در کشور اندونزی جزئی از اقیانوسیه هستند. جزیره تیمور نیز (که از تیمور شرقی و استان تیمور غربی اندونزی تشکیل شده) به همراه جزایر ملوک و ملوک شمالی اندونزی هم جزئی از آسیا و هم جزئی از اقیانوسیه شمرده می‌شوند.  

قاره اقیانوسیه حدودا نه میلیون کیلومتر مربع وسعت دارد و پانزده کشور با جمعیتی بالغ برچهل میلیون نفر را در خود جای داده است . این قاره دارای 28 زبان رسمی می باشد .